Euskal literaturaren irakaskuntza Hego Euskal Herriko ... - Euskara

Euskal literaturaren irakaskuntza Hego Euskal Herriko Batxilergoan
saiatuko naiz ondoren. Batetik, ikasleari lagundu egiten zaio testua aztertzen, literatur
testuetan kontuan hartu behar diren ezaugarriei errepararaziz. Gainera, testu-iruzkinean
zenbait datu eskatzen zaizkio ikasleari (ikusi, adibidez, Giltza, 2004a:164), eta horrek
sustatu egiten du ikasleek bestelako informazio-iturrietara jotzea. Ildo beretik, testuiruzkinak
egiteko hainbat baliabide material erabiltzera gonbidatzen ditu ikasleak:
“Ondoren, [testua ulertu ondoren] egilea aztertu beharko da. Horretarako, entziklopediak,
testuliburuak, literatur eskuliburuak... erabiliko dira” (Giltza, 2004a:132). Dena dela,
iruzkin-eredua itxia izateak baditu arriskuak ere; ikasleak ez dauka aukerarik bestelako alor
bati buruz aritzeko, eta ez da ohitzen bere kabuz iruzkin bat sortzen. Hortaz, nahiz eta
hasierako iruzkin gidatuak baliagarriak izan, egokiagoa izan daiteke ikaslea gaitzea
pixkanaka iruzkinak bere kabuz egiten. Azken batean, eskolatik kanpoko irakurketetan ere
garrantzitsua da irakurritakoari buruzko hausnarketak egitea, eta horretarako ez da gidoirik
izaten.
Bestalde, testu-iruzkinak egiteko jarraitu beharreko pausuak zehazten direnean (Giltza,
2004a:132) ez da kontuan hartzen ikaslearen interpretazioa. Testuaren edukian gaia,
argumentua eta egitura aztertzea proposatzen da, eta ez ikasleari testuak zer iradokitzen
dion. Azken batean, testuaren analisian bigarren mailan uzten da irakurlea, eta lehenengoan
autorea eta testua. Testu-iruzkinean “testuaren ulermena” atalean proposatzen diren
ariketak hizkuntzari lotutakoak dira, edo testuko esaldi edo gertaeraren bati buruzkoak;
baina liburuaren lehen zatian –hizkuntzari dagokion zatian– hainbat testu landu dira
linguistikoki, hortaz, bigarren zatian aukera bazegoen literaturaren lanketa hutsa egiteko,
literatur baliabideei, testu estrategiari edo interpretazioari leku gehiago eskainiz.
Orain arte esandakoa laburbilduz, esan behar da literatura isolatuta agertzen dela
Giltzako testuliburuetan, ez hizkuntza edukien barruan txertatuta. Horrez gain, edukiak
ardatz kronologikoaren arabera antolatu dira, eta ariketek ez dute konplexutasunaren
araberako garapenik: antzeko ariketak proposatzen dira etengabe. Gainera, testuliburuan
paradigma historikoa da nagusi, eta eduki kontzeptualak gailendu zaizkie prozedurazkoei.
Ikuspegi praktikoa batik bat testu-iruzkinetan islatzen da, baina horietan ere, testuaren eta
autorearen nagusitasuna proposatzen da, eta ondorioz, ikaslea testuaren hartzaile –eta
aztertzaile– pasibo bihurtzen da: testuan dauden baliabide estilistikoak eta informazio
teorikoa uztartzeko lana soilik egokitzen zaio. Beraz, literatur testuak ekoizteko,
irakurtzeko, interpretatzeko eta baloratzeko gaitasunaren garapena ez dira testuliburuaren
118