Euskal literaturaren irakaskuntza Hego Euskal Herriko ... - Euskara

John Dewey: irakaskuntza parte-hartzailearen aitzindaria
Euskal literaturaren irakaskuntza Hego Euskal Herriko Batxilergoan
Deweyren pentsamenduak Rousseauren ideietan du oinarria. Rousseauren ustez,
hezkuntza-metodorik eraginkorrenak ikasleen jarduera praktikoetan oinarritzen direnak dira
(Moore, 1985:64). Beraz, edukien ikasketa baino garrantzitsuagoa da ikasleen jarduera
parte-hartzailea. Rousseauren arabera, pedagogiak bide eman behar die ikasleei beren
esperientzietatik ikasteko. Bestalde, Rousseau izan zen lehena azpimarratzen hezkuntzaren
psikologizazioa; Rousseauren ideietatik ondorioztatzen da hezkuntzak kontuan hartu behar
dituela ikaslearen adina eta beharrak, eta hortik abiatu behar duela haur eta gazteen
formazioak (Moore, 1985:51).
Deweyk hatsarre horiek bere egin zituen, eta bide horretatik, Hezkuntza-Sistemaren
zentroan haurra –eta ez edukiak edo irakaslea– egotearen alde egin zuen. Gainera, Eskola
tradizionalaren gabeziak azaleratu zituen: Eskola tradizionalaren eskemak goitik eta
kanpotik ezartzen ditu ereduak, gaiak eta metodoak (Dewey, 1938:66). Hortaz, eredu
autoritarioa da ezartzen duena, eta irakatsitakoa zalantzan ez jartzeaz gain, ikasleek obeditu
egin behar dituzte irakaslearen nahiak (id. 33). Deweyren iritziz, Eskola tradizionalean ez
dira aintzat hartzen ikasleen ezaugarriak, besteak beste, ikasleen gaitasuna, nahiak edota
helburuak. Hori dela eta, ikasleen pasibotasuna, obedientzia, ikasteko gogo-galera eta
Eskolatik kanpoko egoerei erantzuteko gaitasunik eza eragiten dira. Deweyk proposatutako
hezkuntza-ereduan irakasleari autonomia handiagoa eskaintzen zaio, jarduera didaktikoak
irakasleek zuzenduz, eta ez kanpoko autoritateek.
Deweyren ustez ikaslearen behar nagusiak bete behar ditu irakaskuntzak, ikaslearen
jakintzatik eta interesetatik abiatuta. Horretarako, ikaslearen esperientziak izan behar du
lehentasuna, norbere esperientzian oinarritutako ulermen-prozesuek sakonago eragiten
baitute jarreretan, informazio-edukiak buruz ikasteak baino (Dewey, 1916:201). Beraz,
literaturaren kasuan, garrantzitsua da ikasleak ikastea zer baloratzen den literatur lanetan,
baina hori bezain garrantzitsua da nork bere balorazio-prozesua bizitzea, horri buruz
hausnartzea eta hausnarketaren ondoren hasieran egin den balorazioa zuzendu, osatu eta
aberastea.
Ekintza komunikatibo orok behar du igorlearen eta hartzailearen arteko hartu-emana,
eta hartu-eman horrek aldatu egiten du bai bataren bai bestearen jarrera (Dewey, 1916:16).
Kultura aurreratuetan, joera dago bizitzako esperientziak Eskolako jardueretatik kanpo
56