Euskal literaturaren irakaskuntza Hego Euskal Herriko ... - Euskara

Euskal literaturaren irakaskuntza Hego Euskal Herriko Batxilergoan
beharko du, hau da, informazio-iturri desberdinetatik ateratzen testuaren ulermenari
lagungarri gerta dakizkiokeen datuak.
Literatur historiaren irakaskuntza
Orain arte literatur testuak ezagutza historiko eta analitikoetan oinarrituta irakatsi izan
dira, eta ikasleek irakasgaia gainditzeko eduki gisa barneratu dituzte. Literatur gaitasuna
garatzeko proposatu diren bide berriek, ordea, testuen hurbiltasuna lehenesten dute. Horien
ustez, irakurketa, idazketa eta interpretazioaren etengabeko praktika gisa ulertu behar da
literaturaren irakaskuntza.
Baina, testuen interpretaziorako ezinbestekoa da ikasleek testuinguru historikoari
buruzko oinarrizko ezagutza batzuk edukitzea. Izan ere, hasi dira dagoeneko literatur
historia baztertzeak dakartzan ondorioei buruzko kezkak agertzen (Díaz-Plaja eta Mendoza,
1988:573; Medina, 1988:514; Colomer, 1996b:141). Testuak inongo kokapen historikorik
gabe irakurtzeak hainbat eragozpen dakar: testua historiaz kanpoko bihurtzen da, gaurko
baloreekin epaitzen da eta ikasleak iraganaren ezagutzarik gabe geratzen dira. Testuak garai
eta testuinguru zehatzetan sortzen dituzte autoreek, eta garaia zein testuingurua kontuan
hartzea ezinbestekoa da testuaz jabetu, hura interpretatu eta baloratzeko. Horrela,
testuinguruan kokatzeak balio behar du testua bere markoan ez jartzeak ekarriko lituzkeen
akatsak saihesteko, hala nola, garai batean esanguratsuak ziren ezaugarriei garrantzirik ez
ematea, edota alderantziz.
Bestalde, Cerisy-La Salleko kongresuan hasitako bideari jarraituz, egungo pedagogiek
proposatzen dute literaturaren historiaren irakaskuntzak kronologia linealaren eta literatura
nazionalaren mugak gainditu egin behar dituela.
Literaturaren historiarekin amaitzeko, esan dezadan autore gehienak bat datozela
esatean literatur historiaren ezagutzak testuaren interpretazio egoki eta aberatsagoa egiteko
aukera eman behar duela (Díaz-Plaja eta Mendoza, 1988:568).
Orain artekoa laburbilduz, 1970eko hamarkadatik aurrera –eta 1980kotik aurrera, batik
bat– literaturaren irakaskuntzan eduki historiko-teorikoak bigarren mailan uztea proposatu
dute pedagogia berritzaileek, eta gaitasun literarioa garatzea nahiz ikaslea irakurtzera
zaletzea bihurtu dira helburu. Gaitasun literarioa garatzeko, testuak irakurri, ulertu eta
interpretatzea, testu-iruzkinak egitea, testu literarioak sortzea eta testuak beren
70