Euskal literaturaren irakaskuntza Hego Euskal Herriko ... - Euskara

Euskal literaturaren irakaskuntza Hego Euskal Herriko Batxilergoan
aitzindari dugun Even-Zoharrek (1990:31) eskaini zuen; literaturaren –eta kulturaren, oro
har– barne izaera azaltzeko, Jakobsonen eskema hartu zuen oinarri, eta literaturara egokitu
zuen Literatur Sistemaren Eskema (A Scheme of the Literary System) proposamenean.
INSTITUZIOA [testuingurua] 11
ERREPERTORIOA [kodea]
EKOIZLEA [igorlea]_______________________________KONTSUMITZAILEA [hartzailea]
("idazlea") ("irakurlea")
MERKATUA [kontaktua/kanala]
PRODUKTUA [mezua]
Honela azaltzen du Even-Zoharrek (1997:30) literatur sistemaren eskemako elementuek
sistemaren barnean duten egitekoa:
El marco al que me estoy refiriendo no requiere a priori jerarquías de importancia entre
sus factores. Es suficiente reconocer que, en primer lugar, son las interdependencias entre
dichos factores las que permiten su funcionamiento. Un consumidor puede consumir un
producto producido por un productor, pero para que el producto pueda ser generado y después
propiamente consumido debe existir un repertorio común, cuya utilización está delimitada,
determinada o controlada por una institución y por un mercado que permita su transmisión.
Por un lado, ninguno de los factores enumerados puede ser descrito funcionando
aisladamente; por otro, el tipo de relaciones que se detectan discurren a lo largo de todos los
posibles ejes del esquema.
Literaturaren helbururik behinena jendartean eta gizakiarengan eragitea da, hau da,
komunikazio sistema bat eratzea. Komunikazio sistema orotan bezala, mezu ekoiztuaz eta
hartutako mezuaz gain, elkarrengan eragiten duten eta bata bestearen menpe dauden faktore
askok osatzen dute literatur sistemaren barne antolaketa konplexua. Gainera, komunikazio
sistema hau handiagoak diren beste sistema batzuen barruan dago kokatuta, hizkuntzaren,
kulturaren, jendartearen sisteman. Hortaz, teoria sistemikoen hatsarreari jarraituz, literatura
bere osotasunean ulertzeko ezinbestekoa da literaturaren arloan gertatzen diren ekintza eta
prozesu sozialak aintzat hartzea.
Bestalde, literatura Komunikazioaren Zientzian kokatzeak literaturaren adiera berri bat
ekarri du: literatura ez da testuen multzoa soilik, baizik eta gizakion harreman sozialen
11 Taketen barrukoa Jakobsonena da; kanpokoa, Even-Zoharrena.
31