Euskal literaturaren irakaskuntza Hego Euskal Herriko ... - Euskara

Euskal literaturaren irakaskuntza Hego Euskal Herriko Batxilergoan
Ideia horiek eragin zuzena izan zuten harreraren estetikan, eta izenak iradokitzen duen
moduan, harrera-prozesuak bihurtu ziren teoria horren ardatz. Bestalde, harrera aztertzeko,
Roman Ingardenen indeterminazioen proposamenean oinarritu zen harreraren estetika.
Ingardenen proposamena bilduko dut labur-labur hurrengo lerroetan.
Roman Ingarden: irakurlearen parte-hartze aktiboaz
Roman Ingardenek (1975: 36) objektu artistikoek indeterminazioak izan ohi dituztela
proposatu zuen, hau da, osatu gabeko mailak; testuan azaltzen diren pertsonek, objektuek,
gertaerek... indeterminazio asko izan ohi dituzte, alegia, irakurleak bete beharreko hutsune
asko. Testuetako esaldiek ematen dituzten egoera-irudiak eskematikoak izan ohi dira, eta
irakurleak osatu egin behar izaten ditu egoera horiek. Azken batean, ezinezkoa da hitz eta
esaldi kopuru finitu batekin obran agertzen diren objektu guztiak zehatz-mehatz
deskribatzea. Hortaz, testua aldatu egiten da irakurtzen den bakoitzean, irakurle bakoitzak
indeterminazioak modu batean zehazten dituelako (hots, testua berreraiki egiten duelako).
Ingardenen proposamen honetan oinarrituta, harreraren estetika dugu irakurleak
testuaren irakurketan eta esanahiaren eraketan daukan parte-hartze aktiboari arreta handiena
eta sistematikoa eskaini dion teoria. Harreraren estetikaren ikuspegitik, literatur testuaren
hartzailea agente aktiboa da testuaren esanahia eraikitzean. Izan ere, obrak ez dauka
esangura itxi eta zurruna, eta irakurketaren esperientzia aldatu egiten da interpretatzen
duenaren egoera historikoaren eta bizipenen arabera (Selden, 1985:133).
Laburbilduz, harreraren estetikaren oinarrizko ideia da irakurleak eginkizun
garrantzitsua daukala literaturaren esanahiaren eraketan; garai eta leku bakoitzeko irakurle
bakoitzak irakurketa bat egiten du, Ingardenek aipatutako hutsuneak betez.
Harreraren estetikaren sorrera eta hatsarre nagusiak
1967ko Harald Weinrichen artikulua eta Hans Robert Jaussek 1967an emandako
hitzaldia dira harreraren estetikaren sorreraren mugarri 8 (Asensi, 2003:670). Weinrichek
8
Wolfgang Iser eta Hans Robert Jauss izan ziren, gerora, harreraren estetikatik sortutako bi korronteen
garapenean nabarmendu zirenak: Iserrek fenomenologiaren ikuspegia garatu zuen, eta Jaussek, berriz,
ikuspegi historikoa (Iglesias, 1994:36).
27