Euskal literaturaren irakaskuntza Hego Euskal Herriko ... - Euskara
Euskal literaturaren irakaskuntza Hego Euskal Herriko ... - Euskara
Euskal literaturaren irakaskuntza Hego Euskal Herriko ... - Euskara
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Euskal</strong> <strong>literaturaren</strong> <strong>irakaskuntza</strong> <strong>Hego</strong> <strong>Euskal</strong> <strong>Herriko</strong> Batxilergoan<br />
duela aztergai, testuaren forma eta idazteko erabilitako prozedurak identifikatuz. Bestalde,<br />
literatura sistema gisa definitu zuten formalistek, eta <strong>literaturaren</strong> garapena sistemen<br />
ordezkapen gisa. Literatur sisteman elementu nagusiak eta bigarren mailakoak bereizi<br />
zituzten, eta proposatu zuten indar-harreman horien aldaketak eragiten duela <strong>literaturaren</strong><br />
garapena. Era berean, literatur sistemaren barnean hainbat azpisistema zeudela proposatu<br />
zuten (generoen sistema, garai bakoitzak osatzen duen sistema...). Laburbilduz,<br />
formalismoak testuaren eta literatur garapenaren garrantzia azpimarratu zituen, eta horrek<br />
irauli egin zituen ordura arteko azterbideak.<br />
Bestalde, formalismoaren aurkikuntza nagusietatik abiatuta, <strong>literaturaren</strong> egiturari<br />
erreparatu zion mugimendua sortu zen, Pragako Zirkulu Linguistiko edo estrukturalismo<br />
deiturikoa. Estrukturalismoak fruitu emankorrak eman zituen literatur egituraren antolaketa<br />
eta funtzionamendua argitzeko. Horien artean, hiru dira aipagarrienak. Lehenik,<br />
<strong>literaturaren</strong> egituran hainbat elementu bereizi zituen, baina azpimarratu zuen elementu<br />
haien batuketak ez duela egituraren osotasuna adierazten. Obraren zentzua egituraren<br />
osagai guztiek osatzen dute, bai eta haien arteko harremanek ere. Bigarrenik, formalistek<br />
bezala, literatur egituraren barnean zenbait azpiegitura (azpisistema) bereizi zituzten<br />
estrukturalistek, eta proposatu zuten egitura-barneko osagaiak hierarkizatuta egon ohi<br />
direla; era berean, hierarkia hori aldaketa etengabean dagoela planteatu zuten. Azkenik,<br />
estrukturalismoak funtzioen arabera definitu zuen literatura, eta hitzezko komunikazioetan<br />
egon daitezkeen funtzioak definitu ondoren, egoera komunikatibo bakoitzean funtzio horien<br />
hierarkia jakinak eratzen direla proposatu zuen. Dena dela, estrukturalismoak ere<br />
–formalismoak bezala– testuen barne ezaugarrietara mugatu zituen azterketak, faktore<br />
sozial, ekonomiko nahiz kulturalak alboratuz.<br />
1960 eta 1970eko hamarkadetan, ordea, <strong>literaturaren</strong> ikuspegi zabalagoa proposatu<br />
zuten teoriak sortu ziren, besteak beste, harreraren estetika eta teoria sistemikoak.<br />
Harreraren estetikak irakurlearen eginkizunari erreparatu zion (ordura arteko azterketek<br />
baztertuta eduki zuten arlo hura), eta Gadamerren edota Ingardenen ideiak oinarri hartuta,<br />
defendatu zuen ezinezkoa zela literatura ulertzea haren harreren historia aintzat hartu gabe.<br />
Irakurleak desberdinak dira garai historikoaren, lekuaren, esperientzien... arabera. Ildo<br />
horretatik, literatura autorearen, lanaren eta publikoaren arteko prozesu dinamikoan kokatu<br />
zuen, <strong>literaturaren</strong> harreren historian eta irakurleak testua interpretatzeko daukan eginkizun<br />
aktiboan sakontzea lehenetsiz.<br />
40
Change language