Euskal literaturaren irakaskuntza Hego Euskal Herriko ... - Euskara

Euskal literaturaren irakaskuntza Hego Euskal Herriko Batxilergoan
bilaketa testua hobeto ulertzera egon behar dela bideratuta, hau da, testuak eskaintzen
dituen gaiak hobeto ulertzeko balio behar digu. Hortaz, datu historikoak eta biografiadatuak
testuaren aurkikuntza pertsonalaren mesedetan erabili behar dira. Gaia lantzean,
ikaslerik gehienak argumentua zehaztera mugatzen dira. Sánchez eta Rincónek beharrezko
jotzen dute testua era abstraktuagoan lantzea; horretarako, tradizio kulturalarekin lotzea
proposatu dute, agertzen dituen erreferentzia espazial eta tenporalak kenduz eta testuak
eskaintzen duena aztertuz. Formari dagokion alderdia ere ezinbestekoa da testu-iruzkinetan.
Oro har, testua objektu hil gisa lantzen da, handik metaforak, aliterazioak, eta antzeko
baliabide estilistikoak ateratzeko. Baina azterketa horrek badu gabezia nabarmen bat: testua
ez da bere osotasunean lantzen, eta ez dira lantzen ez idazleak erabilitako baliabideei
buruzko hausnarketak ez eta baliabideek testuaren osotasunarekin duten lotura ere. Ikasleak
ikasi egin behar du literatur diskurtsoak zer eskaintzen dion gainontzeko diskurtsoekin
alderatuta, bai sortzaile bai irakurle gisa; hori ez diote irakatsiko iruzkin zurrun eta urrunek.
Bestalde, iruzkinak proposatzean ezin da pentsatu metodologia hori “berez” dela
motibagarria; iruzkinak eraginkorrak izateko, kontuan eduki behar dira testuaren eta
ikasleen arteko harremanak, literatur laginekiko ikasleen motibazioa, e.a. Gainera, testuen
irakurketak ez lirateke zuzenean azterketara bideratu behar; lehendabizi gozatu egin behar
da testuaz, gero testuak iradokitzen digunaz hausnartu, eta iruzkin kritikoa azken pausua
izango da 25 .
Laburbilduz, testu-iruzkinen berrikuntzak eremu teorikoan azpimarratu ditudan
zutabeen gainean eratu dira: parte-hartzea, motibazioa eta ikasleen esperientzia nahiz
kapital kulturala. Bestalde, literatur sisteman, 1970eko hamarkadatik aurrera, garrantzi
berezia eman zaio irakurleari, eta irakaskuntzaren alorrean, ikasleari. Iruzkin berriek
ikaslearengan pentsatutako metodologiak proposatu dituzte: ikasleari gozarazi eta
hausnartzeko bidea emango dioten testuak eta ariketak. Horrekin batera, testuaren ulermena
da helburu nagusietako bat. Ordura arte buruz ikasi behar izan diren datu historikoak eta
biografia-datuak ez dira ikasteko gai gisa proposatzen; aitzitik, testuaren ulermenari
laguntzeko baliatuko dira datu horiek. Era berean, ikasleak informazioa eskuratzen ikasi
25 Testuen lanketek behar dituzten faseei eta lanketei buruzko proposamena sakonago ezagutzeko ikusi
Sánhez eta Rincón, 1987.
69