Euskal literaturaren irakaskuntza Hego Euskal Herriko ... - Euskara
Euskal literaturaren irakaskuntza Hego Euskal Herriko ... - Euskara
Euskal literaturaren irakaskuntza Hego Euskal Herriko ... - Euskara
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Euskal</strong> <strong>literaturaren</strong> <strong>irakaskuntza</strong> <strong>Hego</strong> <strong>Euskal</strong> <strong>Herriko</strong> Batxilergoan<br />
osagaia, askotariko instantzien bidez instituzionaltzen dena (<strong>irakaskuntza</strong>, edizioa,<br />
kritika...). Ondorioz, literatura funtsezko tresna da “kultura” deitzen zaion espazio zabalago<br />
hori eratzeko (Colomer, 1996b:129). Era berean, jendarteak eragin handia dauka testuen<br />
balioa zehaztean. Horri lotuta, teoria sistemikoen ekarpenak testuen berezko balioa<br />
kontzeptu gisa desagertzea eragin du, obraren balioa jendarteak balore horietan duen<br />
fedearen araberakoa da-eta. Literatura zer den ere kultura eta jendarte bakoitzak erabakitzen<br />
du, eta ondorioz, literatura zehazten eta arautzen duten legeak tenporalak eta espazialak<br />
(kultura zehatz batean erabakitakoak) dira.<br />
Literaturaren <strong>irakaskuntza</strong> ere komunikazio-eskema horretan kokatzen du Even-<br />
Zoharrek (1997:49); haren arabera, kultura kontrolatzen duten faktoreen multzoa da<br />
instituzioa. Instituzioak erabakitzen du zein produktu eta eredu gorde behar duen<br />
komunitateak denbora luzez, belaunaldi batetik bestera transmitituz.<br />
Bestalde, teoria sistemikoek literatura eremu estatiko itxitik atera dute eta eremu<br />
dinamikoan kokatu. Literaturaren dinamikotasuna azaltzeko hiru bide jorratu dituzte:<br />
lehena, literaturari izaera komunikatiboa aitortzea; bigarrena, literatur lanaren balioa testuzentrismotik<br />
atera eta komunikazio-ekintzan parte hartzen duten elementuen indarharreman<br />
funtzionalen arabera definitzea; hirugarrena eta azkena, <strong>literaturaren</strong> barne<br />
egitura hierarkikoa (erdigunea eta periferia duen egitura) bereiztea.<br />
Orain artekoa laburbilduz, teoria sistemikoek literatura komunikazio-ekintza gisa<br />
definitu dute, eta horri esker, azterketa literarioek azterketa-esparru zabala bildu dute.<br />
Gainera, literatur sistemako osagai nagusiak identifikatu dituzte; osagai horien azterketak<br />
<strong>literaturaren</strong> ikuspegi osoa eskaintzen du, <strong>literaturaren</strong> aldaketa eta garapena ulertzeko<br />
aukera emanez. Lehenago ikusi dugu estrukturalismoa ere saiatu zela azaltzen <strong>literaturaren</strong><br />
garapena, baina mugimendu horrek proposatutako ikuspegia nahiko zurruna zen: literatur<br />
faktoreen dimentsio historikoa hartu zuen kontuan, ez, ordea, literatur sistemaz kanpoko<br />
elementuena. Teoria sistemikoak, ordea, gai izan dira <strong>literaturaren</strong> ikuspegi dinamikoa<br />
eskaintzeko. Ikuspegi dinamiko horretan, garrantzi berezia dauka formalismoak nahiz<br />
estrukturalismoak garatutako elementu nagusien eta bigarren mailako elementuen<br />
proposamenak. Hortik abiatuta, teoria sistemikoek erdigunea eta periferia bereizi dituzte,<br />
eta horietan sakontzea ezinbestekoa izan da <strong>literaturaren</strong> garapena azaltzeko urrats berriak<br />
emateko.<br />
32
Change language