Euskal literaturaren irakaskuntza Hego Euskal Herriko ... - Euskara

Euskal literaturaren irakaskuntza Hego Euskal Herriko Batxilergoan
duen taldearen interes objektiboen –material eta sinbolikoen– arabera egiten da hautapen
hori (Bourdieu eta Passeron, 1970:22). Ekintza Pedagogikoaren ondorioz ikasleak
barneratu eta erreproduzitu egiten du ikasitakoa, kulturalki nahiz sozialki.
Even-Zoharrek (1993:359) dioen moduan, kanonaren instituzio sozio-semiotikoa
kultura sumeriarrak ekarri zuen Eskola finkatu eta ezarri zuenean. Kanonaren bidez, eredu
semiotikoen errepertorioa sortu zuten, eta horien bitartez, narrazio multzo baten bidez
azaltzen zen mundua, boterea zuten taldeen interesen arabera. Honela azaltzen du autoreak
(id. 360) zertarako erabili ziren errepertorio haiek:
Estas narraciones resultaron ser muy poderosas a la hora de transmitir sentimientos de
solidaridad, de pertenencia, y fundamentalmente de sumisión a leyes y decretos que no
podrían ser impuestos sólo con la fuerza física. Así, la cultura sumeria fue la primera sociedad
en introducir (a) las actividades textuales como una institución indispensable, y (b) el uso de
esa institución con el fin de crear una cohesión socio-cultural.
Horrela, testuek jendea batzeko funtzioa izan dute historian zehar, identitate baten
barnean 14 . Besteak beste, nazio alemaniarraren sorreran, literatura alemana –eta zehatzago,
Goetheren belaunaldiko testuak– giltzarri izan z(ir)ela dio Even-Zoharrek (1993:369).
Laburbilduz, esan daiteke sistema bakoitzean dauden erdiguneak eta periferiak
bereizteko orduan, oso kontuan hartzeko faktorea dela obra bakoitza erdigunean edo
periferian kokatu duten irizpideei dagokiena, bai eta liburu edo idazle bakoitzak gune hori
lortzeko egin duen ibilbidea ere. Azkenik, kontuan eduki behar da Eskolak transmititzen
duen kultura kultura arbitrarioa dela, interes eta balore batzuen arabera hautatutakoa.
1.1.5. Gogoan hartzekoak
Lehenengo atal honetan literatur teoriek XX. mendean zehar izandako garapena aztertu
dut mende horretako lau literatur mugimenduk egindako ekarpenak jasoz: formalismoak,
estrukturalismoak, harreraren estetikak eta teoria sistemikoek.
Mende hasieran kritika errusiarrean (nahiz beste herrialde askotako kritiketan) nagusi
ziren testua idatzi zeneko baldintza sozialetan eta idazlearen biografian oinarritutako
azterketak. Formalismoak, ordea, aldarrikatu zuen literaturaren azterketak testua izan behar
14 Kohesio hori literaturaren bidez hainbat herrialdetan nola bultzatu den ezagutzeko, ikusi Even-Zohar, 1993.
39