Euskal literaturaren irakaskuntza Hego Euskal Herriko ... - Euskara

Euskal literaturaren irakaskuntza Hego Euskal Herriko Batxilergoan
lehentasunak; horren ordez, ikasleak literaturaren historiak gorde duen literatur ondarearen
gaineko ezagutza teorikoa barneratzea lehenetsi da.
Euskara eta Literatura I eta Euskara eta Literatura II (argitalexea: Ibaizabal)
Testuliburuen egitura
Aurreko atalean Giltza argitaletxeko testuliburuak aztertu ditut. Bertan, hasierahasieratik
hizkuntza eta literatura atal bereizi gisa aurkeztu zaizkigu. Ibaizabaleko
testuliburuek badute berrikuntza nabarmen bat arlo horretan: literatura eta hizkuntzari
dagozkien edukiak uztartu egiten dira unitateetan. Dena dela, uztarketa hori itxurazkoa dela
esan behar da; unitate berean hizkuntza nahiz literatura lantzeko ariketak egon dauden
arren, unitate bakoitzean azpiatal beregain bat eskaintzen baitzaio literaturari.
Azpiatal horietako bakoitzaren ondoren, “Hizkuntzaren erabilera” (testu-tipologiari
buruzkoa), “Hizkuntza ikasgai” (hizkuntzarekiko hausnarketa sistematikoa) eta “Hizkuntza
eta hiztunak” atalak ditugu (hizkuntzak gutxitu bihurtzearen eta hizkuntzen ordezkatze eta
normaltze prozesuen zergatien azalpena). Azpiatal horiei dagokienez, “Hizkuntza ikasgai”
atalaren hasieran beti agertzen da lortu nahi den helburua zein den, gainontzekoetan ez
bezala. Bestalde, lehenengo mailako liburuan –zenbait unitateren hasieran (Ibaizabal,
1997:30,160, 284)– gertakari historikoen kronologia eskaintzen da, non euskararen
inguruko gertakariak, gertakari sozio-politikoak, literarioak, kulturalak eta zientifikoak
zehazten diren. Bigarren mailako liburuari dagokionez, aurkezten diren azpiatalak aldatu
egiten dira; hala ere, “Literatura” deiturikoa mantendu egin da, eta ardatz kronologikoaren
arabera egituratuta aurkezten da hemen ere (XVI. mendetik XIX. mendera). Gainontzeko
azpiatalak honakoak dira: “Testuak aztergai”, “Hizkuntzari buruzko gogoeta”, “Hizkuntza
eta hiztunak: euskalkiak” eta “Hausnargaiak”.
Unitateen batasunari dagokionez, literatur edukien eta hizkuntz edukien artean ez dago
batasunik. Lehenengo mailako bigarren unitateko literatur edukietan, adibidez, bi testu
eskaintzen dira: bata narrazio baten zatia, non elkarrizketa den nagusi (Ibaizabal, 1997:35);
bestea bertso sorta bat, eta hor ere narrazioa da nagusi (id. 37). Unitate bereko hizkuntz
edukiak, ordea, deskribapen testuaren ezaugarriak azaltzera daude bideratuta, ez narrazio,
119