26.08.2013 Views

Euskal literaturaren irakaskuntza Hego Euskal Herriko ... - Euskara

Euskal literaturaren irakaskuntza Hego Euskal Herriko ... - Euskara

Euskal literaturaren irakaskuntza Hego Euskal Herriko ... - Euskara

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>Euskal</strong> <strong>literaturaren</strong> <strong>irakaskuntza</strong> <strong>Hego</strong> <strong>Euskal</strong> <strong>Herriko</strong> Batxilergoan<br />

1.1. Literatur teorien ekarpenak<br />

XX. mendean, literatur teorien arloan, ordura artekoak baino marko landu eta osoagoak<br />

proposatu ziren literatura aztertzeko eta definitzeko; teoria berriek irauli egin zuten<br />

literatura ulertzeko modua. XX. mendea nolabait laburbiltzeko, esan daiteke mende<br />

hastapeneko literatur teoriek baztertu egin zituztela igorlearengan edo egoera sozialean<br />

oinarritutako azterketak, eta testuaren (mezuaren) azterketa lehenetsi zutela. Joera honetan<br />

gehien nabarmendu ziren literatur mugimenduak formalismoa eta estrukturalismoa ditugu.<br />

Mugimendu horiek egin dituzten ekarpenik garrantzitsuenak <strong>literaturaren</strong> garapena azaltzea<br />

helburu duten proposamen teorikoetan dautza. 1960 eta 1970eko hamarkadetan, bi<br />

mugimendu hauen aurkikuntza nagusietatik abiatu eta bide berriak jorratu zituzten teoriak<br />

sortu ziren. Teoria berri horiek <strong>literaturaren</strong> azterketa ezin dela testu-azterketara mugatu<br />

aldarrikatu zuten, eta literatur gertaeran parte hartzen duten faktore guztiak aztertzearen<br />

beharra azaleratu. Era berean, literatura komunikazio-ekintza gisa definitu zuten, alegia,<br />

hainbat faktorez osatuta dagoen sare sozial gisa, non faktoreek elkarri eragiten dioten.<br />

Lehendabiziko atal honetan XX. mendeko literatur teoria nagusiek literatura aztertzeko<br />

egin dituzten ekarpen garrantzitsuenak bilduko ditut. Lehenengo ikusiko dugu<br />

formalismoak izandako garrantzia azterketa literarioen erdian testua kokatzeko eta<br />

<strong>literaturaren</strong> garapena sistemen ordezkapen gisa definitzeko. Ondoren, formalismoaren<br />

ideia nagusietatik abiatuta, estrukturalismoak <strong>literaturaren</strong> barne egitura (literatur sistema)<br />

definitzeko egindako ekarpen nagusiak bilduko ditut. Bi mugimendu horien ikuspegi<br />

orokor bat osatu ostean, literatur azterketa testu-zentrismotik atera eta gainontzeko<br />

faktoreak aztertzea proposatu duten mugimenduak ezagutuko ditugu. Horretarako,<br />

lehendabizi, harreraren estetikaren hatsarre nagusiak azalduko ditut; teoria horren<br />

jarraitzaileek lan eskerga argitaratu dute azterketa literarioetan irakurleak duen parte-hartze<br />

aktiboa azaleratuz. Ondoren, teoria sistemikoek komunikazio literarioari egin dizkioten<br />

ekarpen garrantzitsuenak bilduko ditut.<br />

19

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!