Euskal literaturaren irakaskuntza Hego Euskal Herriko ... - Euskara

Euskal literaturaren irakaskuntza Hego Euskal Herriko Batxilergoan
ahaleginetan, baztertu egin zituzten obraren interpretazioa eta balorazioa, eta literatur
azterketak ahalik eta modu objektiboenean egiten saiatu ziren. 1960tik aurrera, ordea,
azterketa literarioetan irakurlearen esperientzia eta esperientzien historikotasuna aintzat
hartzea ezinbestekoa zela aldarrikatu zuten zenbait pentsalarik. Horien artean Gadamerren
1960ko Wahrheit und Methode lana dugu aipagarriena.
Hans-Georg Gadamer: irakurketaren subjektibotasunaz
Harreraren Estetikaren oinarri nagusiak Hans-Georg Gadamer pentsalari alemaniarrak
1960an idatzitako Wahrheit und Methode lanari zaizkio zor (Wahnón, 1991:165). Lan
hartan, interpretazioak giza zientzietarako metodo gisa duen balioa aldarrikatu zuen
egileak.
Gadamerren iritziz (1960:471), testua irakurri ahala ulertzea ez da iraganeko esanahiak
errepikatzea, baizik eta oraingo zentzua eraikitzen parte hartzea. Beraz, ikasi dena erabili
egin behar da testua irakurtzean, eta horren arabera interpretatu.
Gadamerrek (id. 378) –hermeneutikaren tradizioan oinarrituta– hiru fase bereizten ditu
edozein ulermen-egikaritzetan: ulermena, interpretazioa eta aplikazioa. Haren ustez,
interpretazioa ez da ulermenaren osteko ekintza osagarria; aitzitik, ulertzea beti da
interpretatzea, eta ondorioz, interpretatzeak dakar ulermena gauzatzea. Aplikazioa, berriz,
hurbilketa subjektiboaren bidezko irakurketari deritzo. Literatur lan bat irakurtzen denean,
irakurle bakoitza bere egoera historikotik hurbiltzen zaio testuari; hori dela eta, aurreiritziek
testuaren ulermena erabat baldintzatzen dute (Asensi, 2003:665). Ondorioz, irakurketa
bakoitza ezberdina da, interpretazioa prozesu ireki eta amaigabea delako; irakurle
bakoitzaren eta garai bakoitzeko interpretazioak ez dira berdinak, eta obren zentzua aldatu
egiten da denboraren joanean, irakurle bakoitzak zerbait gehitzen baitio testuaren zentzu
orijinalari. Bestalde, Gadamerren ustez interpretazio bakoitzak aurreko eta ondorengo
irakurketetan eragina eduki behar du (Capdevila i Castells, 2005:109).
Laburbilduz, Gadamerrek agerian utzi zuen irakurketa-ekintza oro subjektiboa dela,
irakurlea testuari bere esperientzietatik hurbiltzen zaio-eta. Hortaz, testuaren esanahia ez
dute soilik formek edo egiturek baldintzatzen; harrera-prozesuek eginkizun garrantzitsua
dute esanahiaren eraketan. Horrek guztiak ezinbesteko bihurtzen du harrera-prozesuak ere
aintzat hartzea literatura aztertzerakoan.
26