! DOLGOZAT_lemezre - ELTE BTK disszertációk

‛Metaurum’, ‛Hyberum’, ‛Vulturnum’, ‛Oceanum’, hoc tamen, quando flumen sequebatur,
solebant facere, ‛hic’ vel ‛hoc iubar’, ‛liquor’, ‛papaver’, ‛sexus’, ‛sal’. (4) CATO: Ex sale, qui
apud Carthaginenses fit. AFRANIUS in Compitalibus: quicquid loquitur, sal merum est, etiam
‛hoc sale’. ENNIUS in IIII Annalium: caeruleum spumat sale conferta rate pulsum per mare.
Praeterea ‛hic’ vel ‛haec’ vel ‛hoc pecus’ et ‛hoc pecu’, ‛hic’ vel ‛haec’ vel ‛hoc penus’.
ENNIUS in Nemea: pecudi dare vivam marito. (5) Potest tamen figurate hoc esse prolatum, ut
si dicam ‛aquila maritus’ vel ‛rex avium’. ‛Hic’ et ‛haec retis’ et ‛hoc rete’, ‛hic’ vel ‛haec’ vel
‛hoc specus’. In his tamen et similibus frequentiori auctorum usui adhaerendum est.* 37 II 169,
6–171, 13. – CATO, cf. II 171, 8–9; AFRANIUS, cf. II 171, 10; ENNIUS, cf. II 171, 12-13;
ENNIUS, cf. II 171, 5
DE NUMERO 38
5.46 Numerus est declinationis forma, quae discretionem quantitatis facere potest. 39 II 172, 2–
3.
5.47 Quot sunt numeri nominum? Duo: singularis, ut ‛homo’, pluralis, ut ‛homines’. II 172, 3–
4.
5.48 Quae dictiones numerum suscipiunt? Omnes, quae personas quoque habent. Et
notandum, quod sunt quaedam natura singularia, quaedam usu, ut ‛sanguis’, ‛pulvis’, ‛pax’;
natura, ut propria, in quibus tamen quinque modis plurali utimur numero. Eventu, ut ‛duo
Catones’, participatione regionum, ut ‛Galliae citerior et ulterior’, opinione, ut ‛multi soles’. II
173, 5–6; 174, 23–176, 1.
5.49 (1) ‛Terra’ quoque, ‛virtus’, ‛pietas’, ‛iustitia’, ‛probitas’ et similia, quando deas
significant, propria sunt, ideo non habent pluralem numerum; quando vero partes vel res in
hominibus sitas, appellativa sunt, et habent pluralem numerum, vel denique auctoritate
veterum, ut ‛mella’, ‛frumenta’, ‛fabae’, ‛ordea’, ‛farra’, ‛vina’. (2) Nam metallorum vel
seminum humidorum ad mensuram vel ad pensum pertinentia nomina in usu singulariter
inveniuntur, ut ‛aurum’, ‛electrum’, ‛argentum’, ‛aes’, ‛aurichalcum’, ‛vitrum’, ‛plumbum’,
‛stannum’, ‛triticum’, ‛oriza’, ‛faba’, ‛lens’, ‛pisa’, ‛frumentum’, ‛ordeum’, ‛far’, ‛conchis’;
‛acetum’, ‛liquamen’, ‛mulsum’, ‛oleum’, ‛vinum’, quorum multa in plurali quoque numero
quidam auctoritate confisi protulerunt. 40 II 175, 13–176, 8.
5.50 Sunt alia semper pluralia vel natura, ut ’Gemini’ proprium in signo caelesti, et ’Pisces’
pro signo, vel usu, ut ‛manes’, ‛arma’, ‛moenia’, ‛Floralia’, ‛Compitalia’, ‛Palilia’, ‛nundinae’,
‛Kalendae’, ‛Nonae’, ‛Idus’, et omnia paene dierum festorum nomina. 41 II 176, 9–12.
5.51 Sunt alia quaedam voce singularia, et intellectu pluralia, ut ‛populus’, ‛legio’. II 176, 12–
14.
5.52 Alia contra intellectu singularia, voce pluralia, ut ‛Athenae’, ‛Mycenae’, ‛Maenala’,
‛Gargara’, ‛Tartara’, ’Dindyma’. Inveniuntur etiam ex his quaedam in singulari idem
37
(1) crux, collis, cupressus AR collis, crux, cupressus B ║ carbasis B ║ (2) hunc et hanc palumbem A hunc vel
hanc palumbem BR ║ (3) vel gelum AR et gelum B ║ papaver AR pauper B ║ (4) Aframius B ║ sal merum est
AR sal merum B ║ (5) auctorum AR autorum B ║ * Ambigua satis curiose rimatur Curius li. 3. ca. 44. A comm.
38
Tit. De numero A
39
discretionem quantitatis facere potest A discictionem facere potest quantitatis B discretionem facere potest
quantitatis R
40
(2) vel seminum A seminum BR ║ stannum A stamnium B stagnum R ║ orira R ║ vinum AR vel vinum B
41
pluraria R ║ in marg. manu altera Pallilia, Nundinae, Kalendae, Nonae, Idus ins. B
136