! DOLGOZAT_lemezre - ELTE BTK disszertációk

DE PRAEPOSITIONE* 1
14.1 Praepositio est pars orationis indeclinabilis, quae aliis partibus orationis vel appositione
vel compositione praeponitur, et si supra syllabam in oratione soluta rarissime, in poetis
plerumque per appositionem praeposterae inveniuntur, cum vero apud omnes postponitur
quibusdam pronominibus, quasi encliticum, et ablativis nominis ‛quis’ vel ‛qui’, ceterae
monosyllabae etiam apud poetas difficile mutant ordinem, quae et mediae reperiuntur, ut
‛quamobrem’. 2 III 24, 13–14.
14.2 Sunt autem praepositiones vel unius syllabae vel duarum vel trium, et omnes primitivae,
si Graecos sequimur, quare ‛adversus’, ‛extra’ et cetera derivativa vel composita magis
adverbia praepositiva videntur. Cf. III 25, 26–27, 3
14.3 (1) Sciendum omnia adverbia, quae casibus adiunguntur, quae sunt fere temporalia vel
localia, inter praepositiones a Latinis numerari, sicut ‛ante’, quando significat in conspectu,
praepositio est, ut ante ora patrum, quando ‛prius’, adverbium, ut Ante leves ergo pascentur in
aethere cervi. (2) Item ‛supra’, ‛extra’ et huiusmodi omnia, quae Graeci adverbia dicunt, quia
certam quandam habent significationem etiam per se posita, quod praepositiones habere vix
possunt. Praeterea adverbia loco praepositionum, sicut praepositiones loco adverbiorum solent
poni. Nomina quoque in praepositiones transferuntur, ut ‛pridie Kalen.’, ‛adversus’ vel
‛adversum hostes’. 3 III 26, 4–14; 36, 5–7. – VERG. Aen. 1, 95; VERG. Ecl. 1, 60
DE COMPOSITIONE ET APPOSITIONE 4
14.4 (1) Praepositiones adduntur nomini appositione vel compositione, pronomini tantum
appositione, participio appositione et compositione, secundum verborum figuram, ex quibus
nascuntur. Ceteris partibus et sibi ipsis compositione tantum. (2) Transeunt autem in
potestatem earum partium, cum quibus componuntur, ut ‛incurvus’, nam in ‛absque’ magis
adiectio est ‛que’ syllabae, quam coniunctio composita.* 5
14.5 Desunt interdum verbis praepositiones, ut Una Eurusque Notusque ruunt, pro ‛eruunt’.
Interdum praepositionibus verba, ut O mihi sola mei super Astianactis imago, pro ‛super es’.* 6
III 31, 11–15. – VERG. Aen. 1, 85; VERG. Aen. 3, 489
14.6 ‛Pro’ sequente vocali in compositione assumit d, ut ‛prodes’. Quaedam patiuntur
elisionem, ut ‛coeo’, quaedam etiam in simplicitate, sine respectu vocalis sequentis, ut ‛supra’
pro ‛supera’, similia tamen usus magis disyllaba profert. 7 III 29, 30–30, 3
SIGNIFICATIO 8
14.7 Significationem habent aliquando eandem tam in appositione, quam in compositione, ut
‛invado hostem’ et ‛in hostem vado’, in utroque enim ‛contra’ significat. III 35, 7–9.
1
Tit. De praepositione ex XIIII. Prisciani. A ║ * Lege Curium li. 8. ca. 43. et Lynacrum lib. 2. A comm.
2
enclyticum A encliticum B encleticum R
3
(1) quae sunt quae sunt fere B ║ (2) sicut propositiones R ║ Kalen. A Kal. BR
4
Tit. De compositione et appositione A
5
(2) adiectio AR adietio B ║ coniuntio B coiunctio R
6
* Hoc fit per heterωsin figurae. A comm.
7 Pro sequnete B
8 Tit. Significatio A
193