! DOLGOZAT_lemezre - ELTE BTK disszertációk

DE VERBO 1
8.1 Verbum est pars orationis cum modis et temporibus, sine casu, agendi vel patiendi
significativum. II 369, 2–3
8.2 Quot accidunt verbo? Octo. Quae? Significatio sive genus, tempus, modus, species, figura,
coniugatio, persona cum numero, quando affectus animi diffinit. 369, 16–17.
8.3 (1) Quot modis tam verba, quam aliae partes deficiunt? Quinque. Quibus? natura rei, id est
significatione, consonantia, usu, differentiae causa, repugnantia regularum. Significatione, ut
‛puerpera’, non enim possumus dicere ‛puerperus’, quoniam ad solas feminas pertinet.
Consonantia, ut ab eo, quod est ‛tonsor’, ‛tonstrix’. Additur enim t, quia sine eo absonum
esset. Usu, ut ‛precis’, ‛dicionis’, ‛faucis’, quorum nominativus non est in usu. (2) Differentiae
causa, ut ‛fas’ genitivum non habet, nam si ‛fatis’ vel ‛fassis’ vel ‛farris’ dicas, aliud potest
significare. Repugnantia regularum, ut ‛ador’ indeclinabile, quod cum sit neutrum, deberet
corripere o in genitivo, et quia venit a verbo ‛adoro’, quod producit paenultimam, eandem
producere deberet. 2 II 369, 18–373, 8
DE GENERIBUS VERBORUM 3
8.4 Quot sunt genera verborum? Quinque. Activum, passivum, neutrum, commune, deponens.
Activum est, quod in o desinens assumpta r facit ex se passivum. Passivum est, quod in or
desinens descendit ab activo. Neutrum est, quod in o desinens non facit ex se passivum.
Commune est, quod in or desinens non descendit ab activo, et retinet utramque
significationem. Deponens est, quod in or desinens non descendit ab activo, et retinet vel
activam vel passivam significationem, activam, ut ‛sequor’, passivam, ut ‛nascor’. 4
8.5 (1) Ex deponentibus multa veteres tam activa, quam passiva protulisse significatione
inveniuntur, quorum non est improbanda auctoritas, et maxime cum natura ipsius sensus
communia esse defendit, et apud Graecos in utramque significationem inveniuntur, videlicet
‛auxilior’, ‛abominor’, ‛adulor’, ‛adminiculor’, ‛amplector’, ‛auguror’, cuius activum
VIRGILIUS protulit in VIII: si quid veri mens augurat, opto. (2) ‛Adipiscor’ et ‛miror’ et
‛testor’, ‛antestor’ et ‛contestor’, ‛adorior’, ‛machinor’, ‛polliceor’, ‛aggredior’, ‛aspernor’,
‛architector’, ‛sector’ et ‛assector’ et ‛consector’, ‛argumentor’, ‛obliviscor’. VIRGILIUS in
Bucolicis: nunc oblita mihi tot carmina. ‛Arbitror’, ‛blandior’, ‛solor’ et ‛consolor’, ‛metor’,
‛conspicor’ et ‛despicor’, ‛consequor’. VARRO: petuntur incognita, consecuta negliguntur,
‛consecuta’ pro ‛impetrata’ passive ait. (3) ‛Meditor’, ‛utor’, ‛calumnior’, ‛carnificor’,
‛dignor’. CICERO in Oeconomico: ex eo numero hominum, qui apud nos hoc nomine
dignantur. ‛Demolior’, ‛dominor’, ‛depeculor’, ‛delargior’, ‛ementior’, ‛exordior’, ‛frustror’,
‛adhortor’, ‛faris’ vel ‛fare’, SUETONIUS in VIII praetorum: fasti dies sunt, quibus ius fatur, id
est dicitur, ut nefasti, quibus non dicitur. (4) ‛Velificor’, ‛stipulor’, quod ablativo iungitur tam
in activa, quam in passiva significatione, ut ‛stipulor a te’ pro ‛interrogo te’ et ‛interrogor a te’,
quomodo ‛quaero a te’ pro ‛interrogo te’. ‛Reor’, ‛queror’, ‛vador’, ‛venor’, ‛vociferor’,
‛confiteor’, ‛tueor’. (5) Haec etiam apud iuniores communia sunt: ‛largior’, ‛hortor’,
1 Tit. De verbo ex VIII. Prisciani A
2 (2) deberet producere eandem B
3 Tit. De generibus verborum A
4 Neutrum est, quod in or A
157