! DOLGOZAT_lemezre - ELTE BTK disszertációk

DE PRAETERITIS VERBORUM 1
9.36 Generales praeteriti formae sunt octo: vi, si, xi, i, quando antecedit consonans, quae in
praesenti ante o vel eo vel io invenitur, in quibus quatuor formis paenultima producitur, ut
‛amavi’, ‛risi’, ‛cessi’, ‛duxi’, ‛iuvi’, ‛vidi’, ‛fugi’. Excipiuntur paenultimam corripientia:
‛bibi’, ‛fidi’, ‛scidi’, quod per aphaeresim factum est a ‛scicidi’, praeterea ui divisae syllabae,
similiter ii, quae paenultimam corripiunt, ut ‛docui’, ‛abii’. Inveniuntur tamen vetustissimi
eandem paenultimam produxisse, in his maxime, quae a praesenti in uo divisas syllabas
desinente proficiscuntur, ut ‛erui’, ‛annui’, ‛argui’. 2 II 463, 6–9; 459, 18–19; 467, 1–5; 465, 5–
9; 504, 22–26.
9.37 Quae in principio geminant consonantes, tempora principalis syllabae servant in
paenultima, ut ‛spopondi’, ‛caedo cecidi’, ‛cecini’. Excipiuntur ‛didici’, ‛pepuli’, ‛pupugi’,
‛tutudi’, ‛tetigi’, ‛pepigi’. 3 II 467, 11–468, 6
9.38 Octava est, quae geminat consonantes in fine paenultima correpta, ut ‛reddidi’, ‛credidi’.
Forma in ui divisas syllabas paenultimae ac antepaenultimae praesentis tempora servat in
praeterito excepto uno ‛pono posui’, quod in praesenti producit, in praeterito corripit, quod
antiquissimi ‛posivi’ dicebant. II 468, 7–9; 464, 22–26; 465, 20–22.
9.39 Quae geminantur in praeterito, composita non geminantur praeter ‛do’, ‛sto’, ‛disco’,
‛posco’ et ‛pungo’ cum reliquis. A ‛curro’ vero utroque modo inveniuntur. OVIDIUS tamen
‛abstit’ dixit pro ‛abstitit’ XI Metamorphoseon: Alcinoe lacrimas et quae pars admovet, abstit.
Cum ‛de’ apud vetustissimos duplicatur: ‛tondeo’, ‛detotondi’. 4 II 472, 4–7; 482, 3; OVID.
Met. 11, 473
PRIMA CONIUGATIO 5
9.40 (1) ‛Amo’ praeteritum ‛amavi’ per quam regulam? Primae coniugationis verba a secunda
persona praesentis indicativi abiecta s et addita vi faciunt praeteritum perfectum praeter
sexdecim, quorum duodecim abiecta as et additis ui divisis syllabis formantur: ‛domui’,
‛crepui’, ‛fricui’, ‛micui’, ‛secui’, ‛sonui’, ‛tonui’, ‛vetui’, ‛plicui’, ‛cubui’, ‛nexui’, ‛necui’.
‛Mico’ tamen cum di compositum ‛dimicavi’ facit, ‛plico’ cum nomine compositum in avi
facit, ut ‛duplicavi’, ‛multiplicavi’, cum praepositione plerumque in vi, raro in avi. (2)
PACUVIUS: Quo te applicavisti. CICERO Rhetoricorum libro II: Quod in itinere tam familiariter
se applicaverit. VARRO: Ad Siculos se applicavit. A ‛cubo’ composita tam primae, quam
tertiae coniugationis inveniuntur, et in ui divisas syllabas semper terminant praeteritum, et
quae tertiae coniugationis sunt, intercipiunt m, ut ‛incumbo incumbis bui’. 6 II 468, 9–469, 12;
PACUVIUS, cf. II 469, 7; CIC. De inv. 2, 13, 43; VARRO, cf II 469, 9–10.
9.41 ‛Nexo as’ frequentativum est a ‛necto is’, quod ‛nexui’ vel ‛nexi nexum’ facit, et ideo
rationabilius est primae, quamvis et ‛nexo is’ inveniatur. II 469, 12–470, 23
1 Tit. De praeteritis verborum ex IX. Prisciani, generatim A
2 vi, si, xi et i B vi, si, xi, i R ║ risi AR rasi B
3 cado B ║ didici pepuli pupugi tutudi tetigi pepigi AR didici, pepugi, pupugi, tutudi, tetegi, pepigi B
4 cum reliquis AR cum re. R ║ Alcinoe A Alcione BR ║ dupplicabatur B ║ ut B om.
5 Tit. De praeteritis speciatim primae coniugationis A
6 (1) a secunda persona R a secunda B ║ cubui B om. ║ (2) applicavisti AR applicuisti B
170