Hoge kwaliteit - Belgian Biosafety Server

Het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid, Belgisch brandpunt voor Bioveiligheid
1990-2010: 20 jaar risicobeoordeling van GGO’s en pathogenen
VN en Protocol van Cartagena inzake bioveiligheid
Op milieuvlak gebeurt de voorbereiding van de internationale bijeenkomsten sinds 1995 in het kader van het
Coördinatiecomité Internationaal Milieubeleid (CCIM). Het CCIM functioneert als interface tussen de Belgische
federale en regionale autoriteiten en de internationale organisaties voor alles wat het milieu betreft. Dit Comité
heeft onder andere tot taak het overleg te organiseren tussen de federale en de regionale niveaus om te komen
tot een gecoördineerde uitvoering op nationaal niveau van de op internationaal vlak overeengekomen
aanbevelingen en beslissingen. Die overlegposities vereisen een voorafgaande bespreking, zowel op politiek vlak
als op technisch en wetenschappelijk vlak. In het geval van de GGO's betreft dit het Verdrag van de Verenigde
Naties inzake Biologische Diversiteit (VBD) en in het bijzonder het bijbehorende Protocol van Cartagena inzake
bioveiligheid.
Dat multilaterale verdrag regelt de internationale uitwisselingen van genetisch gemodificeerde organismen (in
deze context de "levende gemodificeerde organismen" genoemd - zie kadertekst). Het werd door België
geratificeerd in april 2004. De onderhandelingen over en de invoering van dit verdrag hebben de expertise van de
SBB op aanzienlijke wijze en gedurende meerdere jaren opgeëist.
Het Protocol van Cartagena inzake bioveiligheid
Op 29 januari 2000, na vijf moeilijke jaren van onderhandelen, hebben de ministers en officiële afgevaardigden van meer
dan 130 landen die waren samengekomen in Montréal, een multilateraal milieuverdrag goedgekeurd, het "Protocol van
Cartagena inzake bioveiligheid bij het Verdrag inzake biologische diversiteit". Zoals zijn volledige naam aangeeft, vloeit het
Protocol van Cartagena voort uit het Verdrag van de Verenigde Naties inzake Biologische Diversiteit en werd het opgesteld
om te beantwoorden aan de vereisten vermeld in artikel 19 van dat Verdrag. Het Protocol van Cartagena trad in werking op
11 september 2003, nadat 50 landen het hadden geratificeerd.
Dit Protocol is van toepassing op de grensoverschrijdende verplaatsing, de doorvoer, de behandeling en het gebruik van
alle veranderde levende organismen (LGO) die nadelige gevolgen kunnen hebben voor het behoud en het duurzame
gebruik van de biologische diversiteit, waarbij ook rekening wordt gehouden met de risico's voor de gezondheid van de
mens. Het reglementeert dus de overdracht van LGO's tussen landen via een systeem van voorafgaande kennisgeving en
toestemming. Hoofddoel van dit protocol is de invoerende landen de kans en de capaciteit bieden om de risico's die horen
bij moderne biotechnologieproducten, wetenschappelijk te beoordelen.
Daartoe biedt het Protocol een reeks bepalingen met betrekking tot de kennisgevingsprocedures, de methodologie en de
criteria waarmee rekening moet worden gehouden bij de beoordeling van de risico's van LGO's, ter versterking van de
capaciteiten in de ontwikkelingslanden en met het oog op de invoering van een juridisch instrument dat de
verantwoordelijkheid en het herstel regelt in geval van schade.
Een ander opmerkelijk element in het Protocol is de creatie van een uitwisselingscentrum ter preventie van
biotechnologische risico's ("Biosafety Clearing-House" - BCH). Hierbij gaat het om een website waarop wetenschappelijke,
technische en juridische informatie over bioveiligheid kan worden uitgewisseld.
België heeft zich geëngageerd in het onderhandelingsproces in 1996, m.a.w. op het ogenblik dat er op
internationaal niveau een werkgroep werd opgericht die belast werd met de uitwerking van een protocol inzake
bioveiligheid. De SBB heeft vanaf dat ogenblik niet enkel zijn wetenschappelijke expertise bijgedragen, maar op
Belgisch niveau heeft hij ook tijdens het hele onderhandelingsproces de taak van coördinator opgenomen. De
Belgische delegatie die in eerste instantie enkel bestond uit een deskundige van de SBB, is geleidelijk aan
143