Hoge kwaliteit - Belgian Biosafety Server

Het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid, Belgisch brandpunt voor Bioveiligheid
1990-2010: 20 jaar risicobeoordeling van GGO’s en pathogenen
marcel poppe & Katrin Bilmeyer | Vita Vitalis
Moeilijke taak tussen economie en maatschappelijke verantwoordelijkheid
Reeds voor er sprake was van GGO’s had ik contact met
één van de enthousiaste ontdekkers van deze
ontwikkeling, Jeff Schell (1935-2003). Samen met zijn
vriend en collega Marc Van Montagu vond hij de
‘Agrobacterium tumefaciens’ en de mogelijkheid met
behulp van deze bacterie DNA over te dragen naar een
plant over de soort grenzen heen. Zijn verwachting was
toen, planten te ontwikkelen die geen kunstmest meer
nodig zouden hebben, hun nodige voedingsstoffen aan
de lucht zouden onttrekken.
Als prof aan de universiteit van Gent kreeg hij het aanbod
wetenschappelijk directeur te worden bij Monsanto, met
een jaarlijks budget van 600 miljoen $. Na de nodige
overwegingen over dit toch aantrekkelijke aanbod stond
zijn besluit vast: als ik dit aanneem ben ik geen
wetenschapper meer, zit ik in een commercieel circuit. In
1978 werd hij directeur bij het Duitse prestigieuze Max
Planck Institut fur Pflanzenzüchtungsforschung in Keulen
waar hij tot zijn pensioen bleef.
Als we nu de nog steeds voortwoekerende discussies
volgen rond de toepassing van GGO’s blijkt dat deze
keuze de enige juiste was. Alleen dan kan je werken aan
een waardevrije ontwikkeling, aan fundamenteel
onderzoek en op een wetenschappelijk verantwoorde
manier de discussies voeren. Wetenschap vraagt immers
om een permanente scepsis van de wetenschapper.
Helaas zien we dat steeds meer wetenschappers om
verschillende redenen zowel commerciële belangen, als
om het verkrijgen van subsidies, onrealistische
oplossingen bedenken. Sommigen zeggen met GGO’s
de armoede en blindheid te kunnen bestrijden, dat
GGO’s de oplossing zijn voor het mondiale
hongerprobleem. Een oogkleppen kijk, kortzichtig,
wetenschappelijk onverantwoord. Ze zien ‘de samenhang
der dingen’ niet.
De tegenstanders hebben hun bezwaren gericht op de
biodiversiteit, contaminatie, ecologische en mogelijke
gezondheidsproblemen.
163
Deze tegenstellingen en mogelijke problemen die deze
tegenstellingen oproepen maken een maatschappelijke
discussie noodzakelijk. Desondanks is hier in de afgelopen
20 jaar niets van terecht gekomen.
Toen in 1986 deze discussies op gang kwamen hebben
we, Katrin Bilmeyer en ik, Vita Vitalis vzw/asbl opgericht
met als doel op een verantwoorde manier deel te nemen
aan de discussies rond GGO’s. We begonnen met de,
volgens ons, noodzakelijke informatie in te winnen bij
verschillende wetenschappers die in België en Nederland
(Gent, Leuven, Gembloux, Wageningen) bij de ontwikkeling
en toepassingen betrokken waren.
Na het terrein grondig onderzocht te hebben namen we
contact op met de vermeende tegenstanders (Greenpeace,
Friends of the Earth, Wervel). Ook met de politieke partijen
(toenmalige SP, CVP en Agalev). Een politiek debat was
noodzakelijk. Het Ministerie van Landbouw moest immers
de vergunningen verstrekken voor de noodzakelijke
proefvelden en toepassingen. Dit was gebaseerd op het feit
dat dit Ministerie de wettelijke bevoegdheid had om
experimenten met nieuwe variëteiten te regelen.
Bij de beoordeling van de dossiers heeft de administratie
van dit Ministerie steeds het Instituut voor Hygiëne en
Epidemiologie (nu de Dienst Bioveiligheid en
Biotechnologie (SBB) van het Wetenschappelijk Instituut
Volksgezondheid) betrokken.
Op 23 april 1990 werd de Europese Richtlijn 90/220/EEG
inzake de verspreiding van genetisch gemodificeerde
organismen (GGO’s) in het leefmilieu van kracht. De
richtlijn voorziet o.a. het voorzorgsbeginsel gezien de
risico’s voor milieu en volksgezondheid, verplicht
informeren van het publiek. EU richtlijnen zijn gericht op het
harmoniseren van de gemeenschappelijke markt en
verplichten de lidstaten deze in hun wetgeving om te
zetten.
Onmiddellijk begon het getouwtrek over de bevoegdheden
tussen de federale en de gewestelijke ministeries.