Hoge kwaliteit - Belgian Biosafety Server

Het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid, Belgisch brandpunt voor Bioveiligheid
1990-2010: 20 jaar risicobeoordeling van GGO’s en pathogenen
De omzetting van de richtlijn 2001/18/EG in Belgisch recht
De richtlijn 2001/18/EG van het Europese parlement en de Raad is van kracht sinds 17 oktober 2002. Deze richtlijn wordt
nochtans pas in 2005 in Belgisch recht omgezet (België is in september 2004 door het Europese Hooggerechtshof
veroordeeld voor de laattijdige omzetting).
Deze laattijdige omzetting wordt deels toegeschreven aan de complexiteit om de beschikkingen van de richtlijn in de
Belgische institutionele context te implementeren, een probleem dat al rees bij de omzetting van de richtlijn 90/220/EEG
(zie hoofdstuk 2), maar wordt hoofdzakelijk toegeschreven aan het feit dat het moeilijk was om een politiek akkoord te
bereiken omtrent een dossier waarrond een hele polemiek is ontstaan.
De omzetting begon in september 2001 in het kader van de ad hoc bioveiligheidsgroep van het CCIM (Coördinatiecomité
Internationaal Milieubeleid, zie hoofdstuk 3), voorgezeten door dr. William Moens (destijds hoofd van de SBB) en in
opdracht van de minister van Volksgezondheid. Een ontwerpbesluit voor de omzetting werd in oktober 2002 opgemaakt
maar op de ministerraad verworpen. De politieke partijen die destijds aan de macht waren (liberalen, socialisten en
groenen) werden het niet eens over een aantal beschikkingen van het ontwerpbesluit, in het bijzonder aangaande de
maatregelen met betrekking tot de specificering van de plaats van de veldproeven met GGO's en, vooral, de wens van de
groenen om te beschikken over sociaaleconomisch en ethisch advies (afgeleverd door een speciaal comité van experts
van de Bioveiligheidsraad) voor elk project van doelbewuste introductie of commercialisering ter aanvulling van de
wetenschappelijke risicobeoordeling (de Europese richtlijn biedt deze mogelijkheid maar legt ze niet op).
Na de coalitiewissel van de federale overheid in mei 2003 (liberalen en socialisten, zonder de groenen) werden de
gesprekken over de omzetting hervat maar er moest tot 21 februari 2005 worden gewacht tot het besluit van de omzetting
van de richtlijn 2001/18/EG werd goedgekeurd. In vergelijking met het voorgaande besluit vereenvoudigde de nieuwe
beschikking de administratieve kennisgevingsprocedures. Deze beschikking ontwikkelde en versterkte de informatie en de
deelname van het publiek en voorzag in een ex-postevaluatie van de opvolging van de effecten van de veldproeven. Er
werd niet ingegaan op het voorstel met betrekking tot sociaaleconomische en ethische evaluaties.
Parallel met de evolutie van deze horizontale richtlijn (in die zin dat zij betrekking heeft op alle GGO's, ongeacht
hun toepassingsgebied), zijn progressief ook sectorale reglementen ingevoerd (zie Figuur 4.1). Deze reglementen
hebben betrekking op bepaalde soorten producten, in het bijzonder producten bestemd voor menselijk en dierlijk
voedsel, en op medicinale producten voor menselijk of diergeneeskundig gebruik.
Producten bestemd voor voedsel
Tot in 1997 werd het in de handel brengen van GGO's of bijproducten bestemd voor menselijk of dierlijk voedsel
in het kader van de richtlijn 90/220/EEG gereglementeerd. Vanaf 1997 werden de voedingsmiddelen voor de
mens met of bestaand uit GGO's via de verordening (EG) nr. 258/97 betreffende de nieuwe voedingsmiddelen
gereglementeerd. In deze context zijn enkele GGO's (zoals maïs Bt11) toegelaten voor de commercialisering en
verschillende voedingsmiddelen vervaardigd met GGO's (olie, bloem, siroop, …). In deze gevallen werd het in de
handel brengen toegelaten overeenkomstig een vereenvoudigde procedure (artikel 5 van de verordening) in
zoverre deze nieuwe voedingsmiddelen werden beschouwd als wezenlijk gelijkwaardig met bestaande
voedingsmiddelen of voedselbestanddelen wat betreft hun samenstelling, voedingswaarde, metabolisme, gebruik
waarvoor zij waren bestemd en hun gehalte aan ongewenste bestanddelen.
86