Hoge kwaliteit - Belgian Biosafety Server

Het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid, Belgisch brandpunt voor Bioveiligheid
1990-2010: 20 jaar risicobeoordeling van GGO’s en pathogenen
introductie van genetisch gemodificeerde organismen in het leefmilieu (voor aanvankelijk onderzoeks- en
vervolgens commerciële doeleinden) roept algauw nieuwe vragen op in verband met de beoordeling en het
beheer van de specifieke potentiële risico's van dit soort toepassing.
In die context werkt de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) een rist
wetenschappelijke principes en aanbevelingen uit die specifiek gericht zijn op de beoordeling en het beheer van
risico's in verband met de toepassingen van recombinant-DNA-technieken in het leefmilieu.
Biotechnologieën
Biotechnologie wordt door de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) als volgt
omschreven: "de toepassing van technieken en natuurwetenschappen op levende organismen en op delen, producten en
modellen daarvan ter verandering van levend of niet-levend materiaal ten behoeve van de productie van kennis, goederen
en diensten" 16 . Die definitie omvat planten, dieren en micro-organismen. Biotechnologieën of "biologischeconversietechnologieën"
vloeien bijgevolg voort uit de combinatie van biologie en nieuwe technieken uit andere disciplines,
zoals de biochemie, biofysica, moleculaire biologie of informatica. De klassieke of traditionele biotechnologieën worden
bijvoorbeeld gebruikt om bier, wijn of kaas te produceren. De meer recent verschenen biotechnologieën (ook "moderne
biotechnologieën" genoemd) berusten op hun beurt hoofdzakelijk op de genetische technologie.
Al naargelang hun doel en gebruik werden er verschillende categorieën van biotechnologieën bepaald. In Europa kregen
die verschillende categorieën een kleurcode: groen, rood, wit, geel en blauw. In de rest van de wereld worden meer
expliciete aanduidingen gehanteerd: "healthcare biotech, agrifood biotech, industrial biotech" enz.
Groene biotechnologieën hebben betrekking op de voedingsmiddelensector. Zij richten zich bijvoorbeeld op de
ontwikkeling van planten met bijzondere landbouwkundige eigenschappen, planten of derivaten die in voeding kunnen
worden gebruikt, of planten die biomateriaal of energie produceren.
Rode biotechnologieën hebben betrekking op de gezondheidssector. Zij benutten over het algemeen de
synthesecapaciteiten van micro-organismen of dierlijke of plantaardige cellen om op grote schaal geneesmiddelen voor de
mens te produceren (groeifactoren, interleukines, hormonen, vaccins ...).
Witte biotechnologieën komen overeen met industriële toepassingen. Biologische systemen worden er als alternatief voor
klassieke chemische procedés gebruikt, bijvoorbeeld voor de synthese van polymeren, brandstoffen, oplosmiddelen,
textielproducten.
Gele biotechnologieën omvatten op hun beurt alle technologieën met betrekking tot de bescherming van het leefmilieu en
de behandeling of verwijdering van verontreinigende stoffen.
Blauwe biotechnologieën richten zich tot slot op productontwikkeling op het vlak van mariene biodiversiteit, parafarmacie of
aquacultuur.
Het is belangrijk te onderstrepen dat de biotechnologieën niet in de tijd zijn blijven steken. Zo benutten de ontwikkelaars
alle nieuwe kennis op moleculair vlak of op het gebied van de eigenlijke technologieën (bv.: de nanotechnologieën). Zoals
we verderop zullen zien, veroorzaakt de voortdurende evolutie van de toegepaste technieken in de moderne
biotechnologie concreet gezien problemen voor de aanpassing van de wetgeving inzake bioveiligheid, omdat wetgeving
over het algemeen trager evolueert dan de technologieën.
16 Bron: Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling. A Framework for Biotechnology Statistics, OECD, Paris; 2005.
21