Hoge kwaliteit - Belgian Biosafety Server

Het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid, Belgisch brandpunt voor Bioveiligheid
1990-2010: 20 jaar risicobeoordeling van GGO’s en pathogenen
Dr. Dirk Reheul | Universiteit Gent
De Bioveiligheidsraad
Bioveiligheid van genetisch gemodificeerde organismen
en van organismen die pathogeen zijn voor de mens
staat ongeveer 14 jaar op de agenda van de Belgische
Overheid. Op 20 maart 1996 kwam een expertengroep
bijeen om van gedachten te wisselen over gentherapie.
Vanaf 25 april 1997 regelt een samenwerkingsakkoord
tussen de federale staat en de gewesten de
administratieve en wetenschappelijke coördinatie rond
bioveiligheid. Dit samenwerkingsakkoord vertrouwt de
beoordeling van de bioveiligheid toe aan de Adviesraad
voor Bioveiligheid (ARB) in nauwe samenwerking met de
Dienst Bioveiligheid en Biotechnologie (SBB) van het
Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid (WIV-ISP).
De ARB ad interim vergaderde voor het eerst op 16
maart 2001 en de ARB werd officieel geïnstalleerd op 12
mei 2003.
William Moens, toenmalig diensthoofd van SBB aan het
Instituut voor Hygiëne en Epidemiologie (vandaag
Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid), heeft veel
waardevol werk verricht tijdens deze pioniersperiode. Zijn
gedrevenheid, scherpzinnigheid, wetenschappelijk
inzicht, ervaring en pragmatisme hebben ervoor gezorgd
dat er een werkbare formule gevonden is om
bioveiligheid te evalueren.
De beoordeling van genetisch gewijzigde planten en
micro-organismen vormen van bij het begin het
hoofdmenu van de ARB, met een zeer sterk overwicht
van de planten. Net zoals elders in Europa, zijn
transgene organismen het voorwerp van veel
maatschappelijke discussies in België en deze discussies
zetten zich door tot in de ARB. De ARB hanteert vanaf
zijn ontstaan het principe dat de beoordeling van
bioveiligheid voor mens, dier en omgeving moet berusten
op puur wetenschappelijk rationele argumenten die
voortvloeien uit correct geconcipieerd en uitgevoerd
onderzoek en op een deskundige interpretatie van de
onderzoeksresultaten.
92
De waarde van het werk van de ARB is recht evenredig
met de kwaliteit en de inzet van zijn leden. De Belgische
ARB is samengesteld uit academici, onderzoekers van
wetenschappelijke instellingen en deskundigen uit
verschillende administraties. De expertisedomeinen van de
leden dekken verschillende wetenschappelijke disciplines.
De leden zijn voor hun werk aan de ARB niet vrijgesteld,
wat betekent dat zij het werk in de ARB bovenop hun
regulier werk uitvoeren. De SBB van het WIV-ISP verzorgt
het secretariaat van de ARB en is als het ware de
permanente kern van de ARB. In deze hoedanigheid heeft
het secretariaat over de jaren heen een sterk
gewaardeerde expertise en ervaring opgebouwd. De ARB
doet steeds een bijkomend beroep op experten buiten de
ARB om zoveel mogelijk aspecten van de bioveiligheid te
kunnen bestuderen.
Neutraliteit is in een materie als bioveiligheid van genetisch
gemodificeerde organismen, quasi onbestaande. Ook
wetenschappelijke experten zijn het product van hun
maatschappelijke achtergrond, hun academische vorming,
hun werkveld en hun specifieke werkomgeving. Het
vermogen om eigen standpunten te kunnen overstijgen in
dialoog met anderen is een noodzakelijke voorwaarde voor
het constructief bundelen van expertise en ervaring uit
verschillende disciplines. De ARB besteedt hieraan veel
aandacht en ondervindt frequent dat dit voor de een
lastiger is dan voor de ander.
Er is een duidelijke evolutie aan de gang in de studie van
bioveiligheid. Terwijl Europa van bij het begin een zeer
strikte opstelling hanteerde in tegenstelling tot b.v. de USA,
zien we dat een gezond pragmatisme gekoppeld aan een
gegronde bezorgdheid ertoe leiden dat posities gaandeweg
minder extreem worden. Geen enkele techniek is risicoloos
en niemand kan toekomstige ontwikkelingen van tevoren
scherp inschatten. Het ongenuanceerd hanteren van het
voorzorgsprincipe bij de minste zweem van twijfel leidt tot
immobilisme.