Hoge kwaliteit - Belgian Biosafety Server

Het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid, Belgisch brandpunt voor Bioveiligheid
1990-2010: 20 jaar risicobeoordeling van GGO’s en pathogenen
ontwikkeld zijn op basis van nieuwe gastheersystemen. De lijst van deze nieuwe GGO's is lang, sommige ervan
zitten momenteel nog altijd in het stadium van de laboratoriumontwikkeling, andere hebben al het stadium bereikt
waarbij ermee in het leefmilieu wordt geëxperimenteerd. We kunnen in het bijzonder de GGO's vermelden die
werden ontwikkeld voor de fabricatie van producten voor industrieel of farmaceutisch gebruik (bijvoorbeeld
transgene planten die gebruikt worden voor de productie van vaccins of geneesmiddelen); de planten die
resistent zijn of die bestand zijn tegen abiotische vormen van stress (droogte, ziltheid ...); de voedings-GGO's met
verbeterde voedingswaarde (minder verzadigde vetzuren, meer vitamines ...); de GGO's bestemd voor de
productie van biobrandstoffen of bioplastics; de transgene dieren (vee, pluimvee); de transgene insecten
(muggen ...); de transgene vissen (glowfish, zalm ...); de transgene bomen (populieren, appelbomen ...); of nog
de genetisch gemodificeerde micro-organismen (virussen en bacteriën die bijvoorbeeld worden gewijzigd voor
gebruik in de bioremediëring ...).
De beoordeling van deze nieuwe soorten GGO's kan leiden tot verschillende vragen: zijn de bestaande methodes
en principes voor risicobeoordeling nog geschikt voor dit soort GGO's? Is het nodig om richtlijnen op te stellen die
specifiek gericht zijn op de beoordeling van deze GGO's? Beschikt men over voldoende wetenschappelijke
gegevens voor de risicobeoordeling? En als dat niet zo is, hoe kan men dan dergelijke gegevens genereren?
Die vragen worden al onderzocht bij heel wat instanties, zowel op Europees (bv. EFSA) als op internationaal
niveau (we kunnen in het bijzonder de activiteiten vermelden in het kader van het Protocol van Cartagena - zie
hoofdstuk 5). Maar ze houden ook de SBB en de ARB al diverse jaren bezig, die onder andere deelnemen aan de
activiteiten van de bovenvermelde instanties. Verder kunnen we ook herhalen dat sommige van deze
thematieken werden aangehaald tijdens de vergadering van de Europese commissies voor bioveiligheid die in
2009 in België werd georganiseerd (zie hoofdstuk 5). En tot slot moeten we melden dat de SBB vanaf 2010
deelneemt aan een COST-actie (Europees project) over de bioveiligheid van transgene bosbomen. Dit soort
activiteiten laat de SBB toe haar expertise in het beoordelen van de risico's van GGO's te delen en tegelijkertijd
haar kennis te verbeteren via de interactie met wetenschappers die op dit vlak gespecialiseerd zijn.
Nieuwe technieken voor genetische wijziging
Zoals ook al vermeld in hoofdstuk 5, is de Europese Unie sinds twee jaar gestart met het analyseren van het
juridische statuut van de nieuwe technieken voor genetische wijziging. Het doel is te bepalen of deze technieken
al dan niet binnen het toepassingsveld van de GGO-reglementering vallen. In opdracht van de Belgische overheid
neemt de SBB aan deze activiteiten deel. Het is immers belangrijk om de autoriteiten te informeren over deze
nieuwe ontwikkelingen die desgevallend zouden kunnen leiden tot een wijziging van het reglementaire kader.
Deze deelname is ook belangrijk binnen de context van de risicobeoordeling, want sommige van deze technische
ontwikkelingen vormen echte uitdagingen voor de deskundigen die belast zijn met het beoordelen en beheren van
de biologische risico's.
Bij deze nieuwe ontwikkelingen vinden we de methodes die de wijziging beogen van het expressieprofiel van de
genen zonder wijziging van de nucleotidensequentie. Dit domein, dat zich nog in het experimentele stadium
bevindt, behoort tot een discipline in volle uitbreiding, de "epigenetica" 144 .
144 De epigenetica betreft alle wijzigingen die niet zijn vastgelegd door de DNA-sequentie (voorbeelden: DNA-methylatie, histonacetylatie). Hun
transmissie tijdens de delingen kan zich op niet-mendeliaanse wijze voordoen. Ze betreft ook de studie van de erfelijke wijzigingen in de functie
van de genen, die zich voordoen zonder dat de DNA-sequentie verandert.
171