Hoge kwaliteit - Belgian Biosafety Server

Het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid, Belgisch brandpunt voor Bioveiligheid
1990-2010: 20 jaar risicobeoordeling van GGO’s en pathogenen
Voorstel voor de classificatie van het SARS Coronavirus
Het ernstige acute respiratoire syndroom (Severe Acute Respiratory Syndrome, SARS) is een ademhalingsziekte die haar
oorsprong in de Chinese provincie Guangdong vond. Het eerste geval werd halverwege november 2002 geïdentificeerd.
Het syndroom heeft zich vervolgens over Azië, Noord-Amerika, Afrika en Europa verspreid. Tegen het einde van de zomer
van 2003 waren er in totaal 8422 verdachte en waarschijnlijke gevallen van SARS aan de WGO gerapporteerd waarvan er
912 overleden. Als reactie op deze epidemie heeft de WGO een internationale samenwerking gecoördineerd met klinische,
epidemiologische en laboratoriumonderzoeken en de nodige inspanningen geleverd voor het indijken van de verspreiding
van SARS.
Op basis van de gegevens verzameld tijdens de epidemie werd het etiologisch agens van SARS geïdentificeerd als een
nieuw Coronavirus.
Naar aanleiding van ziektegevallen verworven in een laboratorium in Singapore en Taiwan, rezen vragen over de
bioveiligheid met betrekking tot de vereiste inperking en de werkpraktijken.
In België, op een moment dat geen enkel geval van SARS was gerapporteerd, doken drie laboratoria op die een
vergunningsaanvraag indienden om met het virus te kunnen werken voor onderzoek of voor de ontwikkeling van een vaccin.
De dossiers met betrekking tot deze aanvragen moesten dus snel worden geanalyseerd, de biologische risicoklasse moest
met zekerheid worden bepaald en er moesten aanbevelingen voor de bioveiligheid worden geformuleerd die aangepast
zouden worden aan het nog onbekende pathogene organisme. Om aan deze behoeften te voldoen, vormde de SBB in mei
2003 een ad hoc werkgroep. Deze groep bestond uit virologen van verschillende Belgische universiteiten alsook uit
deskundigen van het Instituut voor Tropische Geneeskunde in Antwerpen, het WIV-ISP en het CODA (Centrum voor
Onderzoek in de Diergeneeskunde en Agronomie in Brussel). Op basis van de destijds beschikbare gegevens en na een
diepgaande beoordeling van de biologische risico's, stelde de ad hoc groep voor om het SARS Coronavirus in risicoklasse 3
in te delen. Op basis van deze conclusie stelde de SBB gedetailleerde aanbevelingen voor de bioveiligheid op voor wie met
het virus werkt. In juni 2004 werden de resultaten van de ad hoc werkgroep in het tijdschrift van de American Biological
Safety Association bekendgemaakt 74 .
De laatste herziening van 2008 gebeurde in verschillende fasen. Een eerste stap bestond in de herziening van de
taxonomie, gecoördineerd door de BCCM (Belgian Coordinated Collections of Micro-organisms) en de afdelingen
Mycologie en Bioveiligheid en Biotechnologie van het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid (WIV-ISP). Met
het oog op de herziening van de risicoklasse werden de op taxonomie en nomenclatuur herziene lijsten
vervolgens voorgelegd aan verschillende ad hoc werkgroepen waarbij, samen met de experten van de SBB,
deskundigen binnen de vakgebieden bacteriologie, virologie, parasitologie en mycologie in het domein van de
pathologie van de mensen, dieren en planten rond de tafel werden gebracht. Binnen deze werkgroepen werden
nieuwe wetenschappelijke literatuurgegevens getoetst aan de vooropgestelde definities van de risicoklasse en
werd nagegaan of een wijziging van de risicoklasse van bepaalde micro-organismen kon worden gestaafd. Ook
werden verschillende classificatielijsten (o.a. van Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Zwitserland, Nederland alsook
deze op Europees niveau) geraadpleegd. Overlegvergaderingen werden gehouden om te verzekeren dat de
definities éénduidig werden geïnterpreteerd en dat eensgezindheid werd bereikt met betrekking tot de toekenning
van de risicoklasse. De herziene lijsten werden in 2009 ter beschikking gesteld op de webpagina’s van de Belgian
Biosafety Server 75 . Finaal wordt ook beoogd om de herziene lijsten te laten opnemen in de regionale besluiten.
74 Herman P, Verlinden Y, Breyer D, Van Cleemput E, Brochier B, Sneyers M, Snacken P, Hermans P, Kerkhofs P, Liesnard C, Rombaut B, Van
Ranst M, Van der Groen G, Goubau P, Moens W. Biosafety Risk Assessment of the Severe Acute Respiratory Syndrome (SARS) Coronavirus
and Containment Measures for the Diagnostic and Research Laboratories. Applied Biosafety, 2004; 9(3):128-142.
75 http://www.bioveiligheid.be
58