Rapport over toekomst verkenningen - Turnaround Communicatie

Zij maken zich dikwijls schuldig aan schendingen van de rechten van de mens en staan niet of nauwelijks
open voor diplomatieke toenaderingen of internationale druk.
De veranderingen in de internationale krachtsverhoudingen bieden de komende jaren mogelijk nieuwe
ontplooiingsmogelijkheden aan landen die het geheel van internationale afspraken niet willen aanvaarden.
Evenals fragiele staten liggen deze (potentiële) risicolanden overwegend in de gordel van instabiliteit van
Latijns-Amerikaan via Afrika en het Midden-Oosten naar Centraal en Zuid-Azië. Niet uit te sluiten valt dat
één of enkele van deze landen de komende twee decennia een zodanige bedreiging gaan vormen voor de
internationale vrede en veiligheid dat militair optreden tegen hen geboden is.
Implicaties voor onze veiligheid en voor de krijgsmacht
❚ Iran: een nucleaire machtsfactor in het Midden-Oosten? De antiwesterse politiek en retoriek van het
regime, de openlijke steun aan organisaties als Hezbollah en Hamas tegen Israël en de aanhoudende
vermoedens van een programma voor de vervaardiging van kernwapens maken van Iran een risicoland.
Iran stelt zich ten doel de nucleaire splijtstofcyclus volledig te beheersen en boekt hiermee de afgelopen
jaren ook gestage voortgang. Omdat dit nucleaire programma voor zowel civiele als militaire doeleinden
kan worden gebruikt, bestaan er ernstige twijfels over de bedoelingen van Iran. Er moet ernstig rekening
worden gehouden met de mogelijkheid dat het land werkt aan een kernwapen. Iran beschikt al over de
technologie voor middellange afstandsraketten (maar zover bekend nog niet over het vermogen om een
raket van een kernkop te voorzien). Van het rakettenarsenaal – en later mogelijk dus ook kernwapenarsenaal
– van Iran gaat een potentiële bedreiging uit voor het grondgebied van Europa en Nederland. Ook
kan de versterking van de regionale militaire positie van Iran leiden tot verdere destabilisering van het
Midden-Oosten. Mocht Iran over een kernwapen gaan beschikken, dan bestaat het risico dat ook andere
staten in de regio dit voorbeeld zullen volgen.
❚ Noord Korea: onzekere factor op een strategisch brandpunt. Noord-Korea is een risicoland wegens
zijn nucleaire wapenprogramma, de mogelijke productie van chemische en biologische wapens en het
uitzonderlijk repressieve karakter van zijn regime. Noord-Korea is in 2003 uit het non-proliferatieregime
gestapt en voerde in 2006 een ondergrondse kernproef uit. Algemeen wordt aangenomen dat het land
de beschikking heeft over een operationeel kernwapen. Ook is Noord-Korea een belangrijke exporteur
van technologie, kennis en materiaal voor het produceren van overbrengingsmiddelen, zoals ballistische
raketten. Op dit gebied werkt Noord-Korea samen met Syrië en Iran. Het politieke systeem van Noord-
Korea is zeer autoritair en gesloten, waardoor het lastig is inzicht te krijgen in de bedoelingen en de
capaciteiten. De kans is reëel dat het regime de komende twee decennia ineenstort, met onvoorspelbare
gevolgen voor de regionale en de mondiale veiligheid.
❚ Nieuwe risicolanden? Onzeker is hoe de bovengenoemde landen zich de komende twee decennia manifesteren
en welke andere landen een bedreiging van de internationale vrede en veiligheid gaan vormen.
Het gevaar bestaat dat Pakistan zich tot een risicoland ontwikkelt als de invloed van moslimfundamentalisten
blijft groeien en de economische crisis aanhoudt. Het gegeven dat Pakistan al over kernwapens
beschikt en in een instabiele regio ligt, maakt de toekomst van dat land des te belangrijker.
8.4 Niet-statelijke actoren:
partners en tegenstanders
Niet-statelijke actoren zijn de afgelopen decennia in het wereldbestel sterker op de voorgrond getreden
en hebben zich dikwijls in mondiale netwerken georganiseerd. Het gaat daarbij zowel om
De komende twintig jaar: anders en onzekerder – Actoren 104