Rapport over toekomst verkenningen - Turnaround Communicatie

die zich uitstrekt van Noord-Afrika tot in het Midden-Oosten, waarmee het een losse Mediterrane Unie
heeft gevormd. Het economisch sterk ontwikkelde Brazilië werpt zich nadrukkelijker op als stabiliserende
factor in Latijns-Amerika en de Caraïben zonder dat dit tot een confrontatie met de Verenigde Staten leidt.
De samenstelling van de VN-Veiligheidsraad is veranderd door nieuwe permanente leden toe te laten. De
veranderde economische en politieke machtsverhoudingen in de wereld worden daarin beter weerspiegeld
en de Verenigde Naties functioneren beter. Om internationale vraagstukken hanteerbaar te maken, zijn
bestaande internationale fora – de G20, de Wereldhandelsorganisatie, het internationale atoomenergieagentschap
(IAEA), de NAVO – verder ontwikkeld en zijn nieuwe organisaties opgericht op het gebied van
milieu en klimaat, energie en de omgang met de ruimte. De wereldeconomie heeft zich hersteld, na een
depressie die enkele jaren heeft geduurd. Hoewel dit herstel ook voor het Westen geldt, hebben Aziatische
grootmachten als China, India en Indonesië een prominentere plaats in het wereldbestel ingenomen.
De versterking van de global governance laat onverlet dat staten voor hun belangen opkomen en dat belangentegenstellingen
soms aan het licht treden. Desondanks wordt ook vaak overeenstemming bereikt over
een gemeenschappelijke aanpak. Ter bevordering en handhaving van de internationale rechtsorde wordt
daarom dikwijls een beroep op de krijgsmacht gedaan. Dat geldt bijvoorbeeld voor het tot de orde roepen
van landen die een risico vormen voor de internationale vrede en veiligheid of die de rechten van de mens
op grove wijze schenden. Het geldt in het kader van een verder geïntegreerde aanpak ook voor de bestrijding
van het internationale terrorisme en de internationale georganiseerde misdaad, waartussen de banden
zijn verstevigd. Het geldt, tot slot, voor de oplossing van regionale conflicten en de ondersteuning van
slecht functionerende staten met civiele en militaire middelen (ook in de preventieve sfeer).
Europa
Leeswijzer
Kishore Mahbubani, The New Asian Hemisphere (2008)
Andrew Hurrell, On Global Order (2007)
Joseph S. Nye Jr, Soft Power (2004)
De Europese Unie verdiept zich op het terrein van de economische en monetaire samenwerking door
verdere vervolmaking van de gemeenschappelijke markt en uitbreiding van de Eurozone. De financieeleconomische
crisis en de economische uitdaging waarmee de EU wordt geconfronteerd als gevolg van
de opkomst van de nieuwe grootmachten, blijken in dit opzicht een belangrijke katalysator te zijn bij
verdieping van de economische en monetaire integratie. Ook vraagstukken als klimaatverandering, grondstoffenschaarste
en energieveiligheid zetten de lidstaten aan tot verdere samenwerking. Tegelijkertijd is
sprake van grote terughoudendheid bij de lidstaten als het gaat om overdracht van bevoegdheden naar het
Europese niveau. Via de Europese Raad houden de EU-landen, de grote lidstaten voorop, de touwtjes stevig
in eigen hand.
De Europese samenwerking heeft zich ook ten aanzien van de buitenlandpolitiek en de veiligheidspolitiek
stapsgewijs verder ontwikkeld, in vervolg op de afspraken gemaakt in de jaren negentig en in het bijzonder
in het kader van het Verdrag van Lissabon. Hoewel de veiligheidspolitieke band met de Verenigde Staten
hecht binnen het trans-Atlantische kader blijft verankerd, is de NAVO niet langer de enige hoeksteen voor
de Europese veiligheid. De verdieping van het Gemeenschappelijk Veiligheids- en Defensiebeleid heeft
geresulteerd in een zekere arbeidsverdeling tussen de EU en de Verenigde Staten, waarbij de laatste nog
altijd het leiderschap hebben en de EU vooral als ‘junior partner’ optreedt. De Europese lidstaten leveren,
dankzij een nauwere samenwerking op het terrein van capaciteitenontwikkeling en taakspecialisatie,
een meer evenredige bijdrage aan de collectieve verdediging van het Europese continent. In onderlinge
Scenario’s en strategische schokken – Toekomstscenario’s 130