Rapport over toekomst verkenningen - Turnaround Communicatie

figuur 21 Overzicht omgevingsanalyse
Drijvende krachten Actoren
Mondialisering Grootmachten
Economie Fragiele staten
Demografie Risicolanden
Schaarste aan natuurlijke hulpbronnen Niet-statelijke actoren en individuen
Klimaatverandering Internationale en regionale organisaties
Wetenschap en technologie Nederlandse samenleving
Verspreiding van massavernietigingswapens Caribische delen van het Koninkrijk
Polarisatie en radicalisering
Ontwikkeling van conflicten
Minstens zo belangrijk als de afzonderlijke drijvende krachten en actoren is de wisselwerking daartussen.
Vooral deze wisselwerking, met vaak onvoorspelbare effecten, maakt onze wereld zo complex en versterkt
het gevoel van onzekerheid. Alvorens de bovenstaande ontwikkelingen worden toegelicht, wordt hieronder
stilgestaan bij de belangrijkste implicaties van deze wisselwerking.
6.3 Een andere wereld
De wereld kan snel veranderen, zo laat de geschiedenis ons zien. Wie iets meer dan twintig jaar terug gaat
in de tijd, tot vóór de val van de Berlijnse muur in 1989, beseft hoe snel zelfs grote veranderingen zich
kunnen voltrekken. Wie had in 2000 kunnen denken dat Nederlandse militairen zouden worden ingezet in
Afghanistan. Wie had in 1930 kunnen denken dat er in 1950 een Koude Oorlog tussen de Verenigde Staten
en de Sovjet Unie zou kunnen woeden nadat er een Tweede Wereldoorlog aan was voorafgegaan, en dat
Nederland voor zijn veiligheid afhankelijk zou zijn van een Noord-Atlantische Verdragsorganisatie? En
degene die in 1900, op het hoogtepunt van de Belle Époque in Europa, twintig jaar vooruit dacht had moeilijk
kunnen bevroeden dat eerst de Eerste Wereldoorlog en vervolgens de mondiaal om zich heen grijpende
Spaanse griep – samen goed voor tientallen miljoenen doden – in het verschiet lagen.
Maar er zijn ook andere redenen te veronderstellen dat de wereld de komende twee decennia een gedaantewisseling
ondergaat. De komst van nieuwe spelers op het wereldtoneel uit vooral Azië en Latijns-Amerika
leidt hoogstwaarschijnlijk tot een nieuwe rangorde en machtsverhoudingen in de wereldpolitiek en –economie,
met als gevolg dat het Westen niet langer de mondiale agenda bepaalt. Niet-statelijke actoren van
verschillende aard – bedrijfsleven, religieuze instellingen, virtuele internetgemeenschappen, criminele
organisaties – kunnen zich nog nadrukkelijker manifesteren, mogelijk met gevolgen voor de nu nog centrale
positie van de staat in het internationale bestel. De wereldbevolking is in 2025 met 1,2 miljard mensen
gegroeid, tot acht miljard in totaal, maar dan vooral in Azië en Afrika. De bevolking van Europa is gekrompen
en gemiddeld vijf jaar ouder dan nu. Voor het eerst in de geschiedenis van de mensheid wonen dan
bovendien meer mensen in steden dan op het platteland. Wetenschappelijke en technologische ontwikkelingen
hebben tegen die tijd op veel terreinen radicaal nieuwe perspectieven geopend. De gevolgen van de
geleidelijke opwarming van de aarde worden de komende decennia indringender voelbaar. Als gevolg van
deze ontwikkelingen is ook Nederland in 2030 waarschijnlijk een ander land.
De komende twintig jaar: anders en onzekerder – Onzekere veiligheid 59