Rapport over toekomst verkenningen - Turnaround Communicatie

In het licht van de bepalingen van de Grondwet en de overige in de wet vastgelegde taken van de krijgsmacht
hanteert Defensie sinds de Defensienota 2000 de volgende drie hoofdtaken:
1 Bescherming van het eigen en bondgenootschappelijk grondgebied, met inbegrip van de Nederlandse
Antillen en Aruba;
2 Bevordering van de internationale rechtsorde en stabiliteit;
3 Ondersteuning van civiele autoriteiten bij rechtshandhaving, rampenbestrijding en humanitaire hulp,
zowel nationaal als internationaal.
Het kabinet zag bij het formuleren van de opdracht voor de Verkenningen geen aanleiding deze drie
hoofdtaken ter discussie te stellen. De praktische betekenis van de hoofdtaken en hun onderlinge belang
zijn wel onderwerp geweest van de Verkenningen. Als gevolg van de veranderingen in de veiligheidssituatie,
heeft het onderscheid tussen de hoofdtaken in praktische zin overigens allengs minder betekenis
gekregen. Zowel de eerste als de tweede hoofdtaak stelt hoge eisen aan het expeditionaire vermogen van
de krijgsmacht; ook in het kader van de derde hoofdtaak moet, ter ondersteuning van civiele autoriteiten,
overigens buiten de landsgrenzen kunnen worden opgetreden. Deelneming aan crisisbeheersingsoperaties
in het kader van de tweede hoofdtaak kan bovendien evengoed worden beschouwd als een bijdrage aan de
veiligheid van ons grondgebied en van onze burgers in brede zin: we gaan namelijk naar de problemen toe,
voordat ze bij ons komen. Mede als gevolg van de dreiging van het internationale terrorisme zijn de eerste
en de derde hoofdtaak dichter bij elkaar komen te staan. Het NAVO-besluit om de bijstandsverplichting
in artikel 5 van het Noord-Atlantische Verdrag in te roepen in antwoord op de terroristische aanslagen op
de Verenigde Staten van 11 september 2001 is hiervan een sprekend voorbeeld. Gelet op het in praktische
zin geringe onderscheid tussen de hoofdtaken wordt binnen de krijgsmacht, op enkele uitzonderingen
na, geen onderscheid gemaakt tussen nationaal en internationaal inzetbare middelen: in beginsel zijn alle
militairen voor alle hoofdtaken inzetbaar. Omdat de grondslag en de procedures voor de inzet van de krijgsmacht
per hoofdtaak verschillen, blijft het onderscheid tussen de hoofdtaken desondanks van belang.
2.2 Internationale verdragsverplichtingen
De belangrijkste internationale verdragsverplichtingen van Nederland vloeien voort uit het Handvest van de
Verenigde Naties, het Noord-Atlantische Verdrag en het EU-Verdrag van Lissabon.
Verenigde Naties
De kernbepaling uit het VN Handvest waaraan Nederland is gebonden, is het verbod op bedreiging met, of
het gebruik van geweld, tenzij de VN-Veiligheidsraad vaststelt dat sprake is van een zodanige bedreiging van
de vrede, verbreking van de vrede of daad van agressie dat daartegen gewapenderhand moet worden opgetreden.
Op grond van artikel 51 van het VN-Handvest is zelfverdediging toegestaan. Nederland heeft door
middel van artikel 25 van het Handvest de verplichting op zich genomen de besluiten van de Veiligheidsraad
te aanvaarden en uit te voeren. Nederland heeft geen verplichting troepen ter beschikking te stellen aan de
VN. Bijzondere overeenkomsten van die strekking, genoemd in artikel 43 van het Handvest, zijn nooit tot
stand gekomen.
Noord-Atlantische Verdagsorganisatie
Belangrijk uitgangspunt voor het Nederlandse veiligheidsbeleid is de verplichting tot collectieve verdediging
van het NAVO-grondgebied, vastgelegd in artikel 5 van het Noord-Atlantisch Verdrag. Dit artikel houdt
geen verplichting in om in alle gevallen de Nederlandse krijgsmacht in te zetten. Artikel 5 verplicht ieder
Nederland en Defensie in de wereld – Grondslagen voor de defensiebijdrage 25