Rapport over toekomst verkenningen - Turnaround Communicatie

In dit licht heeft het internationale terrorisme de afgelopen decennia een opkomst te zien gegeven en naar
verwachting laat het zich ook in de komende decennia van zich spreken. Brede toegang tot informatie geeft
velen een scherper zicht op ongelijkheid en achtergesteldheid, waardoor haat en etnisch of religieus extremisme
voeding kunnen geven aan radicale activiteiten. Naar verwachting blijft daarbij vooralsnog sprake
van autonome acties door losse verbanden van terroristische netwerken en cellen, die niet te beschouwen
zijn als afdelingen van één organisatie met centraal vastgestelde doelen, middelen en tijdsplanning. Nauw
verbonden met het verschijnsel van terrorisme is het optreden van irreguliere strijdkrachten. Buitenlandse
interventie-eenheden komen steeds regelmatiger in contact met deze irreguliere eenheden, zo deze al niet
de primaire aanleiding voor de interventie vormen. Evenals terroristen bedienen irreguliere strijdkrachten
zich van methoden die afwijken van de in het oorlogsrecht toegestane strijdmethoden. Tegenstand wordt
omzeild door zich zonder militaire noodzaak of proportionaliteit te richten op het zwakste punt van de
opponent. Als gevolg van de informatierevolutie en de groeiende overlap tussen civiele en militaire technieken
zullen kleine groeperingen of zelfs individuen zich in de toekomst betrekkelijk eenvoudig voorzien
van geweldsmiddelen met een grote vernietigingskracht. De zogenoemde “superempowered individual” is niet
langer denkbeeldig, maar een geduchte irreguliere tegenstander.
Zonder verbindende ideologie, maar eveneens internationaal en gewelddadig zijn grote misdaadorganisaties.
Terrorisme en internationale misdaad vinden beide een voedingsbodem in landen waar het centrale
staatsgezag zwak is. Ook in de toekomst zal de internationale criminaliteit onverminderd op zoek zijn naar
de mazen in het mondiale netwerk van samenwerkingsrelaties. Zij maakt doeltreffend gebruik van zwaktes
in regulering en rechtshandhaving door onder meer het smokkelen van drugs, mensen, wapens en geld.
Zij heeft relaties met het internationaal terrorisme en irreguliere strijdmachten, onder meer via de financiering
daarvan en de verwerving van wapens en technologie. Grootschalige georganiseerde criminaliteit
speelt zich af in Zuid-Amerika, het Caribische gebied en in toenemende mate in West-Afrika. De belangrijkste
oorzaak hiervan is de internationale drugshandel, die ondanks alle repressieve maatregelen nog
geruime tijd zal renderen. Vooral zwakke en financieel afhankelijke staten, met een gunstige geografische
ligging voor de verbouw van grondstoffen voor drugs en ten opzichte van drugstransportstromen, blijven
kwetsbaar voor criminele beïnvloeding. Deze vorm van misdaad hangt nauw samen met overheidscorruptie
– een verschijnsel dat zich overigens niet slechts beperkt tot de ontwikkelingslanden. Ook Nederland blijft
onverminderd kwetsbaar voor de doorvoer van drugs en de daarmee samenhangende verweving tussen
boven- en onderwereld.
Een bijzondere vorm van georganiseerde misdaad is piraterij, vooral bij de Straat van Malakka en aan de
oost- en westkust van Afrika. De oorzaken komen voort uit een gebrek aan economisch perspectief, gekoppeld
aan de afwezigheid van staatsgezag en meer in het bijzonder het ontbreken van een functionerend
juridisch systeem. Deze criminele activiteiten resulteren in een nog verdergaande erosie van de staat, die
in grote delen van Afrika toch al onder druk staat.
Implicaties voor onze veiligheid en voor de krijgsmacht
❚ Samenwerken met niet-statelijke partners. Het militair optreden zal in de toekomst vaak zijn ingebed
in een brede samenhangende aanpak waarin ook niet-statelijke partners hun aandeel leveren aan het
creëren van duurzame vrede en stabiliteit. Dit vereist dat de krijgsmacht goede samenwerkingsrelaties
met deze partners onderhoudt, met inachtneming van de mogelijkheden, beperkingen en randvoorwaarden
van hun optreden. Voorts zal mede in het licht van flexibel en doelmatig opereren de betekenis van
civiele dienstverleners aan belang winnen. Ook de Nederlandse krijgsmacht heeft hiermee te maken.
❚ Optreden tegen niet-statelijke opponenten. De verwachting is dat terrorisme van alle tijden is
en dus ook in de toekomst een probleem blijft en mogelijk in aard en omvang verergert. Dergelijk
terrorisme kan ook tegen westerse landen of westerse doelen daarbuiten zijn gericht. Bij elk toekomstig
militair optreden van de Nederlandse krijgsmacht dient rekening te worden gehouden met irreguliere
De komende twintig jaar: anders en onzekerder – Actoren 106