Rapport over toekomst verkenningen - Turnaround Communicatie

Europa
Leeswijzer
Manuel Castells, The Rise of the Network Society (1996)
Anne-Marie Slaughter, A New World Order (2004)
Thomas Barnett, The Pentagon’s New Map (2004)
Richard N. Haass, ‘The Age of Nonpolarity’, Foreign Affairs (May/June 2008)
François Heisbourg, L’ épaisseur du monde (2008)
Rupert Smith, The Utility of Force (2008)
David Singh Grewal, Network Power: The Social Dynamics of Globalization (2008)
Jeremy Scahill, Blackwater (2007)
Door de snelle uitbreiding van de EU en als gevolg van hervormingsmoeheid is in dit scenario sprake van
een verwatering van de Europese Unie. Het is een toekomst waarin het proces van (economische) mondialisering
doorzet, met als resultaat dat nationale economieën steeds verder vervlochten raken met de
wereld buiten de EU. In dit mondiale netwerk waarin zich ook steeds meer niet-gouvernementele spelers
manifesteren, zien nationale overheden hun invloed en bewegingsvrijheid sterk aan banden gelegd. Bij
een terugtredende Europese en nationale overheid worden de verhoudingen toch vooral bepaald tussen
markten, NGO’s en internationale instituties, regio’s, provincies, en metropolen. In een wereld waarin
economische globalisering centraal staat en waarin sprake is van een relatief stabiel internationaal bestel is
er geen reden voor de EU om zich op veiligheidspolitiek terrein te manifesteren. Het bestaande instrumentarium
van vooral economische middelen om de relaties met andere landen vorm te geven, voldoet om de
belangen van de lidstaten en van de EU te behartigen. Dit betekent dat de Unie vooral actief is ten opzichte
van haar omringende landen om via handel en hulp en toetreding deze landen te betrekken bij respectievelijk
op te nemen in de ‘zone of peace’ waarvoor de EU model staat.
De NAVO blijft als consultatieforum bestaan, maar speelt geen prominente rol in de verhoudingen tussen
de EU en de Verenigde Staten. De organisatie heeft op mondiale schaal partnerschappen aangeknoopt met
landen, met andere internationale organisaties (zoals de VN, de AU, Asean en de Shanghai Cooperation
Organisation) en zelfs met niet-gouvernementele organisaties. Zij levert op die manier een preventieve
bijdrage aan de internationale vrede en veiligheid. Van geval tot geval wordt bepaald of en in welk samenwerkingsverband
een eventueel militair optreden aan de orde is. Ook ad hoc- samenwerkingsverbanden
kunnen zich daarbij regelmatig voor doen.
Koninkrijk
Nederland
De Nederlandse samenleving beschikt met zijn open economie en van oudsher wereldomvattende handelsrelaties
over een wijdvertakt netwerk van relaties met zowel andere overheden als niet-statelijke partijen.
Schiphol en de haven van Rotterdam zijn belangrijke knooppunten in het internationale verkeer van personen
en goederen. De 'Amsterdam Internet Exchange' is het grootste internetknooppunt ter wereld. In de
internationale arbeidsverdeling draagt de Nederlandse economie vooral bij aan kennisopbouw en dienstverlening.
De overheid investeert daartoe fors in onderwijs, kennisontwikkeling en innovatie. Nederlandse
universiteiten staan in de wereld hoog aangeschreven. De bevolking is zich bewust van deze internationale
inbedding, toont belangstelling voor nieuwe ontwikkelingen en staat open voor externe invloeden. De
samenleving vaart hier wel bij en ondersteunt via tal van overlappende netwerken de verspreiding van
het mondialiserings- en moderniseringsproces naar nog achtergebleven regio’s in de wereld, ook via de
weg van (militaire) wederopbouwmissies. Tegelijkertijd is de Nederlandse samenleving meer kwetsbaar
geworden voor invloeden van buitenaf. Invloeden waarop de Nederlandse overheid niet of nauwelijks grip
Scenario’s en strategische schokken – Toekomstscenario’s 140