Rapport over toekomst verkenningen - Turnaround Communicatie

6.4 Een onzekerdere wereld
Onzekerheid over de toekomst is van alle tijden. De omgevingsanalyse die in het kader van de Verkenningen
is uitgevoerd, maakt niettemin duidelijk dat de onzekerheid over de ontwikkeling van de internationale en
de nationale veiligheidssituatie in de komende twintig jaar groter is dan in de periode sinds het einde van
de Koude Oorlog. Zeker lijkt dat de wereld er in 2030 anders voorstaat; onzeker is hoe anders en met welke
gevolgen. Zeker lijkt ook dat het potentieel voor conflicten groeit en het palet van veiligheidsrisico’s en
kwetsbaarheden zich verbreedt; onzeker is of dit leidt tot meer conflicten en in welke vorm deze conflicten
zich manifesteren.
De fundamentele onzekerheid over de komende twee decennia hangt samen met de volgende factoren van
structurele aard:
❚ de spreiding van de politieke, economische en militaire macht in het wereldsysteem over meer landen,
waardoor de Verenigde Staten de komende decennia een minder bepalende positie kunnen innemen en
opkomende grootmachten als China zich in toenemende mate manifesteren;
❚ de ‘verdichting’ van het wereldsysteem waardoor wederzijdse afhankelijkheden worden versterkt en
complexer worden, in combinatie met een geleidelijke ‘verdunning’ van de staatsmacht als gevolg van de
opkomst van niet-statelijke actoren;
❚ de ontwikkeling van nieuwe, mogelijk ook bedreigende technologieën en de verspreiding van bestaande
technologieën, zoals die welke zijn benodigd om kernwapens en raketten met een groot bereik te vervaardigen;
❚ de opeenstapeling van grensoverschrijdende uitdagingen, waaronder de dreigende of al bestaande
schaarste aan natuurlijke hulpbronnen, de opwarming van het klimaat en de onevenwichtige groei van
de wereldbevolking, die samenlevingen en de bestaande institutionele kaders onder grote druk zetten.
In de Verkenningen is tegen deze achtergrond een reeks vragen gesteld die de onzekerheid over de komende
twee decennia onderstrepen. De belangrijkste vragen zijn:
❚ Verloopt de opkomst van nieuwe grootmachten vreedzaam? Machtsverschuivingen gaan dikwijls
gepaard met een grotere kans op politieke, economische en militaire conflicten. Een multipolaire
wereldordening is potentieel minder stabiel dan een bipolaire (zoals in de Koude Oorlog) of unipolaire
(zoals na de Koude Oorlog). Ook tussen de opkomende machten kunnen zich conflicten voordoen.
❚ Hoe ontwikkelt Rusland zich? Hoewel Rusland zal blijven streven naar een vooraanstaande rol op het
internationale toneel heeft het te maken met een krimpende bevolking, separatistische krachten en een
eenzijdige economie die dit streven kunnen ondermijnen. Een Russisch gevoel van miskenning en binnenlandse
instabiliteit kunnen gevolgen hebben voor de veiligheid van de lidstaten van de NAVO en de EU.
❚ Blijft de NAVO de hoeksteen van de Europese veiligheid? De toekomst van de NAVO wordt niet alleen
bepaald door het verloop van haar betrokkenheid bij het Afghanistan-conflict en van de discussie over
een nieuw strategisch concept, maar ook door haar reactie op een mogelijke toekomstige bedreiging
jegens het grondgebied van een of enkele van haar lidstaten, de wil en het vermogen van de Verenigde
Staten om blijvend betrokken te zijn bij de Europese veiligheid en de bereidheid van de Europese lidstaten
te delen in de lasten en de risico’s.
❚ Gaat de Europese Unie zich als een politieke en militaire machtsfactor manifesteren? De EU is
de afgelopen jaren militair actiever geworden en het Verdrag van Lissabon biedt de mogelijkheid de
samenwerking ten aanzien van het gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid te verdiepen. De
De komende twintig jaar: anders en onzekerder – Onzekere veiligheid 60