Rapport over toekomst verkenningen - Turnaround Communicatie

geldt zowel voor Europa, waar Rusland zijn invloed doet gelden ten aanzien van de gemeenschappelijke
buurlanden, als in Azië, waar Rusland een lange grens deelt met China en de Centraal-Aziatische landen .
De positie van Japan is in de toekomstige machtsconstellatie met onzekerheid omringd. De Japanse
economie is op dit ogenblik nog de tweede ter wereld, maar is de economische crisis van de jaren negentig
nooit geheel te boven gekomen. Als gevolg van de vergrijzing van de Japanse bevolking komt de Japanse
economie de komende decennia onder grotere druk te staan. Zowel vanwege de dreiging van Noord-Korea
als de (mogelijke) bedreiging van de overzeese handelsroutes heeft Japan er belang bij om de militaire
macht van de Verenigde Staten bij de Zuid-Oost Aziatische regio en het Midden-Oosten betrokken te houden.
Veranderingen in de positie van en de relatie tot de Verenigde Staten kunnen Japan ertoe bewegen een
meer zelfstandige koers te varen.
De Europese Unie heeft de potentie haar machtspositie in het wereldbestel verder te verstevigen. Het in
2009 geratificeerde Verdrag van Lissabon legt de basis voor de verdere verdieping van de integratie binnen
de Unie en uit te breiden naar de buitenlandse en veiligheidspolitiek. Tegelijkertijd ziet de Unie zich
geconfronteerd met een scala aan uitdagingen, zoals een vergrijzend arbeidspotentieel, een groeiende
energie-onzekerheid en schaarste aan natuurlijke hulpbronnen, een groeiende migratiedruk, klimaatverandering
en instabiliteit aan de grenzen. Onzeker is nog of de Unie onder invloed van deze druk uitgroeit tot
een zelfstandig machtsblok in het wereldbestel of juist aan kracht en invloed inboet.
Implicaties voor onze veiligheid en voor de krijgsmacht
❚ Verloopt de opkomst van nieuwe grootmachten vreedzaam? Hoewel de opkomst van andere mogendheden
positieve kanten heeft, gaan machtsverschuivingen dikwijls gepaard met een grotere kans op
politieke, economische en militaire conflicten. Een multipolaire wereldordening is doorgaans minder
stabiel dan een bipolaire (zoals in de Koude Oorlog) of unipolaire (zoals na de Koude Oorlog).
❚ Groeiend strategisch belang voor Europa van het gebied van de Indische Oceaan als toneel van
wedijver. Verwacht moet worden dat dit gebied de komende twee decennia aan strategisch belang wint,
ook vanuit Nederlands en Europees oogpunt. Voor de Indische Oceaan geldt dat zij het toneel is van
groeiende wedijver tussen in het bijzonder India, China en de Verenigde Staten en dat het merendeel van
de mondiale toevoer van grondstoffen, energie en goederen via zeestraten in deze regio loopt.
❚ Groeiende verantwoordelijkheid van Europa voor de Europese veiligheid. Omdat de Verenigde Staten
hun strategische focus naar Azië verleggen, is Europa meer op zichzelf aangewezen om de veiligheid op
en rond het Europese continent te waarborgen. Daarbij dient Europa rekening te houden met een assertieve
en potentieel instabiele Russische Federatie.
De komende twintig jaar: anders en onzekerder – Actoren 97