Rapport over toekomst verkenningen - Turnaround Communicatie

en ecologische problemen die aan de stormachtige economische ontwikkeling van het land zijn verbonden.
China is kwetsbaar voor sociale en politieke instabiliteit. Het risico bestaat dat de sociaal-maatschappelijke
verhoudingen te zeer uit de pas gaan lopen met de economische ontwikkelingen. De druk om te komen
tot strengere milieueisen, de toenemende schaarste aan energie en grondstoffen en de vergrijzing van de
bevolking plaatsen de Chinese leiding bovendien voor de uitdaging om de industriële groei een duurzaam
karakter te geven. Als de Chinese Communistische Partij er niet in slaagt de noodzakelijke (politieke)
hervormingen door te voeren kan dat economische stagnatie of interne onrust tot gevolg hebben. Dit kan
grote consequenties hebben voor de rest van de wereld, ook op het terrein van veiligheid.
Evenals andere landen maakt China aanspraak op een militaire positie die in overeenstemming is met
de (economische) statuur van het land. Sinds midden jaren negentig is het budget van het Chinese
Volksbevrijdingsleger (PLA) jaarlijks met meer dan tien procent toegenomen (dit jaar ligt deze groei voor
het eerst lager dan dit percentage). Extern moet China rekening houden met een aantal potentiële risico’s
voor de regionale stabiliteit, in relatie tot landen als Noord-Korea, India en Taiwan. Door internationaal
behoedzaam te opereren probeert China bovendien grote spanningen met het buitenland te vermijden en
zijn stabiele economische ontwikkeling veilig te stellen. China zal zich echter niet a priori laten intimideren
door het militaire overwicht van de Verenigde Staten. Uit de modernisering en uitbreiding van de Chinese
marine spreekt een duidelijke bereidheid om China’s behoefte aan een ongestoorde toevoer van olie en
grondstoffen veilig te stellen. Vooral de Stille en de Indische Oceaan en de daarmee verbonden zeestraten
zijn de komende decennia het toneel van groeiende – maritieme – wedijver tussen in het bijzonder India,
China en de Verenigde Staten.
Naast de Indiase economie zijn het de omvang en de groei van de bevolking, de technologische en de
culturele ontwikkeling, de geopolitieke ligging en de status als nucleaire macht die India een speler van
betekenis maken. In de regio vreest men een dominantie van India. India is omgeven door fragiele staten
en wordt tegelijkertijd geconfronteerd met tal van interne veiligheidsproblemen. Sinds 1991 is het buitenlands
beleid gericht op de zogenoemde ‘Look East Policy’, (LEP). Het markeert een omslag in het buitenlands
beleid, waarbij goede economische banden met de landen in de regio centraal staan. Het is echter voorstelbaar
dat er tussen India en China spanningen ontstaan over de hegemonie op het subcontinent en de
controle over strategische vaarroutes. India kan de militaire achterstand, die het ten opzichte van China
de afgelopen twee decennia heeft opgelopen, niet meer inhalen. Dat geldt wellicht ook voor de economische
groei en welvaartsontwikkeling. In het komende decennium heeft China de beste vooruitzichten op
dominantie in Zuidoost- Azië. Toch blijft India als direct aan China grenzende grootmacht met een centrale
ligging in de Indische Oceaan een betekenisvolle positie in het machtsbestel innemen.
Brazilië heeft een lange weg te gaan voordat het zich de status van grootmacht kan aanmeten. Brazilië
dankt zijn economische potentie vooral aan het bezit van de grote “Tupi en Carioca” olievoorraden voor de
kust bij Rio de Janeiro. Het ziet zichzelf vooral als een regionale macht, met aspiraties op langere termijn,
waarbij het op veiligheidsgebied vooral zijn internationale rol in de Zuid-Amerikaanse regio probeert te
vergroten.
Rusland bevindt zich van de mondiale spelers in een lastige situatie. De voornaamste drijfveer van het
Russische buitenlandse beleid is dat het als permanent lid van de VN-Veiligheidsraad, lid van de G-8 en G-20
en gelet op zijn overheersende rol in de nabuurregio op het internationale toneel serieus genomen wil
worden. Hierbij geeft Rusland de voorkeur aan samenwerkingsvormen die zijn machtspositie consolideren
of versterken. Het streven naar internationale erkenning kan de intrinsieke zwakheden van Rusland echter
niet verhullen. De economie is onvoldoende divers en sterk gericht op grondstoffen. Ook ziet Rusland
zich geconfronteerd met een sterk krimpende bevolkingsomvang en separatistische krachten, zoals in
de Noordelijke Kaukasus. Het is onzeker of het bestuursmodel van “soevereine democratie” de komende
decennia kan standhouden in het licht van de wensen en noden van de Russische bevolking. Dat alles
neemt niet weg dat Rusland de komende decennia een belangrijke veiligheidspolitieke speler blijft. Dat
De komende twintig jaar: anders en onzekerder – Actoren 96