Rapport over toekomst verkenningen - Turnaround Communicatie

conflicten. De defensie-uitgaven liggen mondiaal structureel hoger dan nu; daarbij is het verschil tussen
de Verenigde Staten en vooral China ook in dit opzicht aanzienlijk kleiner geworden. Ideologische verschillen
worden uitvergroot, waarbij zich vooral een scherpe tegenstelling voordoet tussen op westerse
leest geschoeide democratieën (aangevoerd door de Verenigde Staten) en landen met autoritaire regimes.
❚ het risico van grootschalige militaire conflicten met betrokkenheid van grootmachten. Vooral in het
Midden-Oosten en in Azië hoopt het conflictpotentieel tussen grootmachten op. In de Stille Oceaan en
de Indische Oceaan proberen de Verenigde Staten, China en India elkaar angstvallig in evenwicht te houden;
in dit ‘evenwichtsspel’ spelen ook Japan, Indonesië en Australië een belangrijke rol. Betrokkenheid
van Rusland in een grootschalig militair conflict laat zich eveneens voorstellen, niet alleen in Azië maar
ook in Europa en in de Noordelijke IJszee.
❚ 'proxy wars'. Omdat zij een rechtstreeks militair conflict in de regel uit de weg zullen gaan, zullen grootmachten
hun belangentegenstellingen vaker via derden uitvechten. Door in een kleiner conflict – tussen
of binnen staten – een der partijen te steunen, zullen zij hun invloedssfeer proberen uit te breiden.
Dergelijke conflicten zullen zich waarschijnlijk vooral voordoen in het Midden-Oosten, Centraal- en
Zuid-Oost Azië en Afrika. Overigens bestaat het risico dat een 'proxy war' uitmondt in een rechtstreeks
militair conflict tussen grootmachten.
❚ spanningen in het Caribische gebied. De eilandgroepen van het Koninkrijk liggen op het kruispunt van
de invloedssferen van de Verenigde Staten en de toekomstige grootmachten Brazilië en China. De vrije
doorvaart van en naar de Stille Oceaan geven aan deze positie een strategische betekenis die tot internationale
spanningen kan leiden.
❚ de wedijver om de controle over energiebronnen, grondstoffen en transportroutes. Omdat sprake
is van een groeiende schaarste – of soms zelfs een nijpend tekort – aan energiebronnen en grondstoffen
spitst de wedijver tussen grootmachten zich toe op de controle daarover en over transportroutes over
zee en land. Grootmachten en machtsblokken zullen zich militair willen manifesteren in grondstofrijke
gebieden in het Midden-Oosten, Afrika, Centraal-Azië en op zee. Ook zullen zij, met onder meer militaire
middelen, de veiligheid van aanvoerlijnen willen waarborgen. Rusland duldt geen inmenging in de
Noordelijke IJszee, waar belangrijke nieuwe vaarroutes en wingebieden zijn ontstaan als gevolg van de
opwarming van de aarde, en stuit daar vooral op Amerikaanse, Canadese en Europese belangen. Naast
grondstoffen is water een bron van regionale conflicten, vooral in het Midden-Oosten en Afrika.
❚ de wedijver om de ruimte. In hun streven naar een economische en (militair-) technologische voorsprong
investeren grootmachten en machtsblokken fors in hun ruimteprogramma’s. Het militair en
civiel gebruik van de ruimte neemt daardoor toe, zonder dat hierover in multilateraal verband afspraken
worden gemaakt.
❚ het grotere aantal kernwapenstaten. Om hun regionale machtspositie te versterken en hun bewegingsruimte
ten opzichte van de grootmachten te beschermen, zullen meer staten beschikken over een
kernwapen- en raketarsenaal. Behalve door de verspreiding van technologische kennis is dit mogelijk
gemaakt door de verzwakking van het non-proliferatiestelsel als gevolg van de gebrekkige samenwerking
tussen de machtsblokken.
Scenario’s en strategische schokken – Toekomstscenario’s 137