Rapport over toekomst verkenningen - Turnaround Communicatie

10.1 Mondiaal
“Verenigde Staten komen economische crisis niet te boven;
Amerikaans machtsverval”
Ondanks een kortstondig herstel in 2010 en 2011 komen de Verenigde Staten de economische crisis, die in
het najaar 2008 begon met de val van Amerikaanse banken en verzekeraars, niet te boven. De Amerikaanse
economie zakt in het tweede decennium van de 21ste eeuw verder weg. Dat geldt ook voor de Amerikaanse
dollar, die zijn centrale positie als reserve currency verliest. Het immense begrotingstekort dwingt de
Amerikaanse overheid ook op defensiegebied tot ingrijpende bezuinigingen en tot protectionistische maatregelen
die de werkgelegenheid beogen te beschermen maar de groeimogelijkheden van de Amerikaanse
economie op lange termijn schaden. Al deze ontwikkelingen nopen de Verenigde Staten tot een sterkere
binnenlandse oriëntatie en een bescheidener rol op het wereldtoneel. De Verenigde Staten worden ook
door anderen niet meer gezien als ‘wereldleider’. In het machtsvacuüm zien anderen hun kans schoon
hun invloedssfeer uit te breiden, waarbij de kans op conflict reëel is. Het Amerikaanse machtsverval heeft
vergaande gevolgen voor Nederland, dat zowel in Europa als in de Caribische regio als voor de veiligheid
van handelsroutes overzee in hoge mate afhankelijk is van de bescherming die de Verenigde Staten bieden.
Voor de bescherming van de eigen belangen zou het Koninkrijk aanzienlijk meer op zichzelf – en indien
mogelijk op samenwerking met zijn Europese partners – zijn aangewezen. Een grotere defensie-inspanning,
in nationaal of Europees verband, is vereist om de tanende macht van de Verenigde Staten te compenseren.
De Nederlandse krijgsmacht richt zich allengs minder op de Amerikaanse krijgsmacht als partner.
“Energiebronnen en grondstoffen versneld uitgeput; geen alternatieven”
De wereldvoorraden aan energiebronnen en grondstoffen raken sneller uitgeput dan was voorzien,
terwijl er onvoldoende alternatieve bronnen voorhanden zijn om in de nog altijd groeiende vraag naar
energie te voorzien. Deze situatie leidt tot economische ontwrichting en wedijver. Internationale samenwerking
wordt verruild voor nationaal egoïsme en landen proberen ten koste van anderen hun aanvoer
veilig te stellen. Er ontstaat een nieuwe resource-orde, waarin bilaterale overeenkomsten de boventoon
voeren. Plaatselijke machthebbers in onderontwikkelde maar grondstofrijke landen zijn of marionetten
van de energiegrootverbruikers of weten een geduchte eigen machtspositie te verwerven.
“Volkerenmoord”
Een regime besluit een vijandig of minderwaardig geachte bevolkingsgroep door geweld voorgoed uit te
schakelen en richt daaronder een grote slachting aan. De internationale media doen hiervan uitvoerig
verslag. Aanvankelijk bestaat onenigheid in de Veiligheidsraad over de wenselijkheid van buitenlandse
inmenging en de daaraan te verbinden mandaten. De gezamenlijke wil om een herhaling van de Holocaust,
Vietnam, Rwanda ’94 en Srebrenica ’95 te voorkomen en de betrekkelijke afwezigheid van belangentegenstellingen
tussen grootmachten leidt uiteindelijk tot internationaal ingrijpen.
“Westers militair overwicht teniet gedaan”
Door de ontwikkeling en de verspreiding van (militaire) technologie verliest het Westen binnen korte tijd
het kwalitatieve militaire overwicht waarvan het zolang heeft kunnen uitgaan. Nieuwe technologieën
maken oude overbodig of zelfs onbruikbaar. Zowel gevaarlijke statelijke als niet-statelijke actoren trekken
hiervan profijt, met alle gevolgen van dien voor de mondiale machtsverhoudingen.
Scenario’s en strategische schokken – Strategische schokken 150