Rapport over toekomst verkenningen - Turnaround Communicatie

13.2 Grenstoezicht
Grenstoezicht dient ter voorkoming en ter bestrijding van illegale migratie en van de aanvoer van ongewenste
goederen. Tevens draagt het bij aan het voorkomen en bestrijden van terrorisme en criminaliteit. Verschillende
geledingen van de krijgsmacht zijn op uiteenlopende manieren bij het toezicht op de grenzen betrokken:
❚ De Koninklijke Marechaussee is van oudsher belast met het grenstoezicht op het gebied van passagiers-
en reizigersstromen van en naar Nederland, de politietaak op de burgerluchtvaartterreinen alsmede de
politietaak op de (zee)doorlaatposten. De douane is belast met het toezicht op de goederenstroom;
❚ In 2007 is de vernieuwde Kustwacht Nederland operationeel geworden. Het ministerie van Verkeer
en Waterstaat is verantwoordelijk voor het beleid en Defensie voor de organisatie en het beheer. De
uitvoering van de kustwachttaken is ondergebracht bij het Commando Zeestrijdkrachten (CZSK) te Den
Helder. De Kustwacht Nederland draagt bij aan een verantwoord gebruik van de Noordzee en aan de
veiligheid op zee en ziet toe op de naleving van (inter)nationale wetgeving en verplichtingen;
❚ De beveiliging van het Nederlandse luchtruim is geregeld in het bondgenootschappelijk verband. De
gevechtsleidingscentra van de NAVO-lidstaten informeren elkaar over niet-geïdentificeerde vliegtuigen.
De daadwerkelijke uitvoering van de beschermingstaak is een nationale verantwoordelijkheid. Nederland
heeft daartoe steeds twee F-16 jachtvliegtuigen paraat staan. Via het gevechtsleidingscentrum in Nieuw
Milligen kan in het uiterste geval de Minister van Justitie opdracht geven om vliegtuigen met een
terroristisch oogmerk uit te schakelen.
❚ Defensie draagt bij aan de bewaking van de buitengrenzen van de Europese Unie. Hiertoe leveren de
Koninklijke Marine en de Koninklijke Marechaussee middelen aan het daartoe opgerichte Europese
agentschap ´Frontex´;
❚ De krijgsmacht wordt ingezet in het kader van het grenstoezicht in de Nederlandse Antillen en
Aruba. De bestrijding en opsporing van drugsgerelateerde criminaliteit blijft daarbij onverminderd
de aandacht vragen, waarbij sprake is van een toenemende vraag naar ondersteuning. In het kader
van de staatkundige vernieuwingen binnen het Koninkrijk gaat het takenpakket van de Koninklijke
Marechaussee zich mede uitstrekken tot de BES-eilanden. Ook bestaat de mogelijkheid dat de
Koninklijke Marechaussee op termijn het grenstoezicht voor het gehele Koninkrijk gaat uitvoeren.
Uit de omgevingsanalyse in deel II blijkt dat de migratiedruk op de Europese Unie de komende decennia
waarschijnlijk verder toeneemt. Deze druk stelt hoge eisen aan het grenstoezicht. De vluchtelingen die
Europa, vooral vanuit Afrika, trachten te bereiken nemen nog altijd in aantal toe. Deze groeiende stroom
van vluchtelingen trekt ook internationale criminele organisaties aan die uit zijn op mensenhandel. Hier
ligt een voorname handhavingstaak voor samenwerkende marines en kustwachtorganisaties van Europese
en andere landen. Ook de smokkel van drugs en wapens en de dreiging van terroristische aanslagen tegen
offshore installaties, waterbouwwerken of havengebieden noodzaken tot een gecoördineerde toezicht- en
handhavingsinspanning op de aan Europa en het Koninkrijk grenzende zeegebieden.
Als gevolg van het Verdrag van Schengen is de aard van grenscontroles de afgelopen twee decennia sterk
gewijzigd. Er bestaat in toenemende mate sprake van een spanningsveld tussen “mobiliteit” en “veiligheid”.
Enerzijds is om economische redenen een vlotte afhandeling van passagiersstromen wenselijk, anderzijds
is uit oogpunt van veiligheid een gedegen controle noodzakelijk. Dit spanningsveld vraagt een andere
aanpak. Het Europese grenstoezicht wordt in de toekomst meer informatie- en risicogestuurd waardoor
risicopassagiers al voor hun aankomst in de Schengenzone kunnen worden herkend. Deze veranderingen
vragen een andere inzet van de Koninklijke Marechaussee. Hierdoor ontstaat behoefte aan ander type
personeel (“van controleur naar analist”). Daarnaast dienen zich nieuwe technologische mogelijkheden
aan om het grenstoezicht effectiever te laten verlopen. Daarbij valt te denken aan nieuwe radarsystemen,
Beleidsoverwegingen – Een brede en samenhangende aanpak 167