“De verhaalbaarheid van advocatenhonoraria” - E-thesis

tot schadevergoeding 37 , maar in andere overwegingen die zich aldus laten samenvatten, dat het
verbod van eigenrichting en de daarmee samenhangende, vrijwel onbeperkte vrijheid een
ander in rechte te betrekken en zich in rechte tegen eens anders aanspraken te verdedigen, kan
meebrengen dat het gerechtvaardigd is de kosten van het geding (eigen onderlijning),
voorzover zij niet ten laste van de overheid blijven, over partijen te verdelen op een wijze
waarbij aan overwegingen van procesrisico en procesbeleid mede betekenis wordt toegekend,
onder meer om te voorkomen dat de voormelde vrijheid door de vrees voor een veroordeling
tot omvangrijke proceskosten in gevaar zou worden gebracht. (…) Dit kan verklaren waarom
de proceskosten (eigen onderlijning) waarin de verliezende partij veelal wordt veroordeeld,
vaak geen volledige vergoeding opleveren van hetgeen de winnende partij aan het proces ten
koste heeft gelegd. In verband daarmee pleegt men te zeggen dat niet alle proceskosten
‘liquidabel’ zijn . Een volledige vergoedingsplicht is wel denkbaar, doch alleen in
‘buitengewone omstandigheden’ (…) Daarbij dient te worden gedacht aan misbruik van
procesrecht en onrechtmatige daad 38 ”.
Cruciaal hierbij echter is het om goed voor ogen te houden dat het Nederlandse stelsel een
duidelijk onderscheid maakt tussen de proceskosten en buitengerechtelijke kosten. Belangrijk
hierbij is vooral het concept van de buitengerechtelijke kosten. Hoewel de rechtspraak
hierover vrij disparaat is, kan er toch uit afgeleid worden dat advocatenhonoraria, in de regel,
via de buitengerechtelijke kosten (gedeeltelijk 39 ) kunnen teruggevorderd worden 40 .
Wat er ook van zij, met het arrest van het Hof van Cassatie, 2 september 2004 (waarover
verder meer), heeft het Hof een duidelijke stelling ingenomen omtrent de verhaalbaarheid,
maar tot overmaat van ramp werd deze niet meteen in een duidelijk wetgevend kader
omgezet. Zoals zal blijken uit wat volgt, kwam er bijzonder veel kritiek met de vraag om een
nieuwe wet.
37 Ook bij ons werd deze stelling nochtans bijgetreden door vooraanstaande rechtsgeleerden zoals bv. A.
FETTWEIS, Manuel de procédure civile, Liège, Faculté de droit Liège, 1987, 584.
38 Onrechtmatige daad wordt hier begrepen als een met de zorgvuldigheidsnorm strijdige wijze van procederen.
39 Men maakt ook het onderscheid preprocessueel en processueel, waarbij de preprocessuele kosten zoals het
salaris van een advocaat voor studie-uren, via de buitengerechtelijke kosten kunnen worden teruggevorderd.
Voor meer hierover zie: C.H. VAN DIJK, ‘Buitengerechtelijke kosten: de onwenselijkheid van het op grote
schaal van kleur verschieten’, MvV 2006, 137-142, http://www.kvdl.nl/NR/rdonlyres/99C83F01-5FB5-4592-
A887-3B621D14243E/0/ChrisvanDijkBuitengerechtelijkekosten.pdf.
40 Voor een exemplatieve opsomming van rechtspraak, zie S.D. LINDENBERGH, ‘Buitengerechtelijke kosten;
grondslag en betekenis ervan’, http://www.stichtingpiv.nl/Docs/PIVdocs/2000/BGK%20Hoofdstuk%201.htm.
15