“De verhaalbaarheid van advocatenhonoraria” - E-thesis

Inleiding
“Elke rechterlijke beslissing heeft een maatschappelijke dimensie en raakt op een of andere
manier de belangen van de gemeenschap.” 1
1. Het zou al te repetitief overkomen een zoveelste kritische kijk op de ‘democratische
rechtstaat’ en haar ‘gebreken’ aan te halen in het raam van een inleiding op wat een
wetenschappelijk werk dient te zijn. Want wat is überhaupt nog een democratische rechtstaat?
België is ontegensprekelijk een partijenstaat geworden, een machtsstaat, lang geen rechtstaat 2 .
En toch lijkt het mogelijk het beginsel van de scheiding der machten in ere te herstellen; hoe
men het ook draait of keert, waar mensen samenleven, rijzen conflicten. De enige manier is
deze zo goed als mogelijk te beteugelen; een wetgevende macht die de wetten stemt; een
uitvoerende macht die zorgt voor de uitwerking van deze wetten en dan uiteindelijk de
rechterlijke macht voor wie men kan/moet verschijnen als men zich schuldig heeft gemaakt
aan het overtreden van de wetten of als men een eigen recht wil hard maken.
Dit brengt ons bij de situering van het onderwerp van deze masterproef. Zij die zich in het
laatste hierboven vermelde geval tot de rechter willen wenden, worden geconfronteerd met
een tot op heden soms veel te hoge toegangsdrempel; de toegang tot de rechter wordt in een
eerste hoofdstuk behandeld met bijzondere aandacht aan wat hieromtrent op het Europees
vlak bewoog en nog altijd aan het bewegen is. Eveneens wordt een blik geworpen op de
verhoudingen tussen de partijen onderling, en of deze reeds (wettelijk) verankerd zijn. Hierbij
wordt onmiddellijk de link gelegd met de core van dit werk, nl. de al dan niet mogelijkheid tot
terugvordering van kosten die men maakt voor de advocaat waarbij de vraag wordt gesteld of
deze mogelijkheid tot een verbetering van de toegang tot de rechter leidt. Het in ieder geval
brandend actueel thema van de terugvorderbaarheid van kosten en erelonen van een advocaat
is op zijn minst een verklarend verhaal waard.
Moet men hier wat betreft het tijdstip van de parlementaire werkzaamheden geen link leggen
naar wat op til was inzake de alternatieve geschillenbeslechting, m.n. de wet op de
bemiddeling van 2005? In tijden van financieel malaises zoeken mensen naar de meest billijke
oplossing, desnoods ten koste van de kwaliteit; maar heeft de wet op de verhaalbaarheid
gezorgd voor een billijker klimaat? Of zal men nu nog meerder geneigd zijn om de stap naar
1 L. HUYSE, De lange weg naar eufchâteau, Van Halewyck, 1996, 210.
2 F. VAN DUN, Excerpten collegenota’s rechtsfilosofie, UGent, 1997, 1.
7