“De verhaalbaarheid van advocatenhonoraria” - E-thesis

a. Probleem van het bewijs
63. In welke mate de zopas genoemde kosten, die desgevallend aangegeven werden, ook
effectief betaald werden aan de advocaat, kon de rechter weinig weten. De gevoeligheid van
dit onderwerp bij de advocatuur vindt zijn oorsprong in de natuurlijke afkeer van de
advocaten voor elke vorm van bemoeienis door de wetgevende of de rechterlijke macht in de
bepaling van hun honorarium en de vrees dat de verhaalbaarheid van kosten van juridische
bijstand onrechtstreeks zou leiden tot tarifering. Prominenten zoals LAMON opperden reeds
hun bekommernissen dat dit zou kunnen leiden tot een aantasting van de onafhankelijkheid
van het beroep 194 . Want stel nu dat de rechter beveelt de kostenstaat te overmaken aan de
rechtbank; stel dat de rechter daarop enkel een klein gedeelte als noodzakelijk aanschouwt;
ontspruit daar niet de gedachte bij de cliënt dat deze benadeeld is door zijn/haar raadsman?
Rekening houdend met artikel 6 van de wet van 2 augustus 2002 betreffende de bestrijding
van de betalingsachterstand bij handelstransacties en artikel 459 Ger. W. is het zo dat de
rechter, in afwachting van een wetgevende tussenkomst, in de meeste gevallen concreet
probeerde te bepalen wat een redelijke vergoeding zou zijn, gebaseerd op voorgelegde
stukken. Bij ontstentenis van overlegging van dergelijke stukken, werd daarentegen veelal
teruggegrepen naar een forfaitaire begroting van de kosten.
Nu, zoals hierboven reeds gecursiveerd, ging het in die gevallen waar bewijs werd geleverd,
slechts om een redelijke vergoeding. De rechters waren immers van mening dat de benadeelde
(evenwel van een contractuele fout, maar naar analogie ook in andere geschillen) niet ipso
facto aanspraak kon maken op het volledige effectieve bedrag dat de cliënt aan zijn advocaat
had betaald, daar advocaten in beginsel vrij hun ereloon en kosten bepaalden en er geen
uniforme tarieven voor handen waren 195 . Bovendien moest gewaakt worden voor het gevaar
dat sommigen buitensporige advocatenkosten zouden aanrekenen om op die manier toch tot
(meer dan) een volledige schadevergoeding te komen 196 . Dit was en is echter geheel in strijd
met het algemene aansprakelijkheidsprincipe volgens hetwelk geen vergoeding meer kan
bekomen worden voor de geleden schade dan die vergoeding die nodig is om het slachtoffer
opnieuw in staat te stellen zich te herstellen in de toestand alsof de onrechtmatige daad zich
194 H. LAMON, ‘Erelonen van advocaten: hoever geraken we met de billijke gematigdheid?’, Ad Rem 2003, 12.
195 G. HERMANS, ‘De terugvorderbaarheid van advocatenkosten: een schets van de standpunten in rechtspraak
en rechtsleer’, in F. EVERS en P. LEFRANC, De verhaalbaarheid van de kosten van verdediging: en wat met de
toegang tot de rechter?, Tegenspraak Cahier 25, Brugge, die Keure, 2005, 111.
196 Dit valt uiteraard te linken aan de redelijkheidseis.
56