Chambre des Représentants de Belgique Belgische Kamer ... - AIS

- 313 /7 - 95/96
à la jurisprudence d'affiner cette notion au coup par
coup, par analogie. Une procédure identique a été
suivie pour la notion d'association de malfaiteurs.
C'est un domaine où on travaille sur la notion de
discernement, de responsabilité, de capacité pénale
et civile des victimes, sur l'impact psychologique et
physiologique des techniques appliquées, ainsi que
sur le système culturel mis en place. Ainsi, le tantrisme
peut être pratiqué de manière consentante par
deux adultes dans le cadre d'une recherche initiatique
personnelle. Cela ne sous-entend pas nécessairement
qu'il y ait dépendance.
Mais lorque ce tantrisme est doublé de privation
alimentaire, de privation de sommeil, etc., on entre
dans un phénomène d'assuétude, de dépendance et
de soumission de l'individu.
Pour les sectes, la parution du rapport de la commission
d'enquête française a été une nouvelle fois
l'occasion de constater que les magistrats sont dans
l'impossibilité de qualifier faute d'éléments légaux.
On ne peut attaquer une secte en justice car elle
n'existe pas en tant que personne morale. On est
donc obligé d'inculper des personnes, généralement
des adeptes de la base qui ne représentent rien dans
le système et ont simplement servi de prête-nom. Les
sectes utilisent notamment cette astuce en matière
de délits financiers. C'est ainsi que des gens qui sont
titulaires du RMl servent à faire transiter des millions
de francs pour le compte d'un gourou (cf. rOTS,
par exemple). Ces personnes n'ont pas de véritable
capacité pénale.
Quand une instruction est menée à l'encontre
d'une personne déterminée, elle ne peut viser que
cette personne, qui sera aussitôt remplacée dans la
structure de la secte. Par contre, si on inculpe une
personne dont on peut prouver qu'elle est membre
d'une secte, on peut alors faire des investigations
concernant tous les membres de la secte. On peut
même obliger le groupe visé à communiquer le nom
de tous ses adhérents pour en savoir davantage sur le
système.
C'est pourquoi il est nécessaire de faire entrer la
notion de secte dans le droit positif, quitte à ce qu'elle
soit ensuite peaufinée par la jurisprudence. Il en va
de même pour la notion de manipulation mentale,
même si celle-ci est très difficile à prouver. A cette
fin, il serait peut-être plus facile de parler de contrainte
mentale.
Selon M. Abgrall, on ne peut définir la manipulation
mentale car elle consiste en une convergence de
techniques. Il n'y a en effet pas de techniques fiables
à 100 % pour manipuler les gens. Par contre, on peut
mettre en évidence la manipulation mentale au coup
par coup si on arrive à prouver qu'un faisceau convergent
de techniques physiques, psychiques, chimiques,
physiologiques, culturelles, comportementales,
etc. permettent de faire disparaître tout le bagage
[ 106 ]
rechtspraak om het begrip stap voor stap en via
vergelijking uit te diepen. Voor de definiëring van
het begrip « vereniging met het oogmerk om misdrijven
te plegen » werd trouwens op dezelfde manier
tewerkgegaan.
Hierbij zijn begrippen als onderscheidingsvermogen,
verantwoordelijkheid, strafrechtelijke en burgerlijke
bekwaamheid van de slachtoffers belangrijk,
alsook de geestelijke en lichamelijke gevolgen van de
toegepaste technieken en het cultureel model dat
wordt voorgestaan. Zo kunnen twee volwassenen
vrijwillig het tantrisme toepassen met het oog op
persoonlijke initiatie zonder dat daarbij noodzakelijk
sprake hoeft te zijn van afhankelijkheid.
Wordt dat tantrisme evenwel gekoppeld aan het
ontzeggen van voedsel, slaap enz., dan is er wel
sprake van verslaving, afhankelijkheid en onderwerping
van het individu.
Het verslag van de Franse onderzoekscommissie
bleek voor de sekten nog maar eens het bewijs dat de
magistraten zich bij gebrek aan wettelijke middelen
ter zake onmogelijk kunnen uitspreken.
Een sekte kan als dusdanig niet voor de rechter
worden gedaagd aangezien zij geen rechtspersoonlijkheid
heeft. Men moet zich dus beperken tot het
beschuldigen van personen. Meestal zijn dat de aanhangers
die behoren tot de « basis » en in het systeem
van geen betekenis zijn. Zij worden alleen als stromannen
gebruikt. Sekten maken vaak van dergelijke
spitsvondigheden gebruik bij het plegen van financiële
misdrijven. Mensen met een minimumloon worden
gebruikt om voor rekening van een goeroe miljoenen
frank door te sluizen (aZT bijvoorbeeld).
Dergelijke mensen kunnen nauwelijks strafrechtelijk
worden vervolgd.
Als een onderzoek naar een bepaalde persoon
wordt gevoerd, moet het zich noodgedwongen beperken
tot die ene persoon, die dan ook prompt wordt
vervangen in de organisatiestructuur van de sekte.
Als men daarentegen iemand in beschuldiging stelt
van wie men kan bewijzen dat hij lid is van een sekte,
kan wel degelijk onderzoek naar alle sekteleden worden
gedaan. Men kan de groep zelfs verplichten om
de namen van alle leden vrij te geven, ten einde meer
over het systeem te weten te komen.
Daarom is het noodzakelijk om het begrip « sekte »
in het positieve recht in te voeren, zodat het vervolgens
door de rechtspraak kan worden uitgediept. Dat
geldt evenzeer voor het begrip « geestelijke manipulatie
», hoewel dit zeer moeilijk te bewijzen valt. Misschien
is het eenvoudiger om het in deze context over
« geestelijke dwang » te hebben.
Volgens de heer Abgrall kan het begrip « geestelijke
manipulatie » onmogelijk worden gedefinieerd,
aangezien het een samenspel van diverse technieken
is. Geen enkele techniek is als dusdanig immers
volledig betrouwbaar om mensen te manipuleren.
Wel kan men proberen om de geestelijke manipulatie
stap voor stap te bewijzen, als men er tenminste in
slaagt om aan te tonen dat het bundelen van lichamelijke,
psychische, chemische, fysiologische, cultu-