Acute boekje - REP-Online

• Verminderde absorptie uit darm: fosfaatdeficiënte voeding (totale parenterale
voeding anorexia), chronisch alcoholisme, chronische diarree, vitamine­Ddeficiëntie,
antacidamisbruik.
Anamnese/lichamelijk onderzoek
Myalgie, spierzwakte, anorexie, paresthesieën, ataxie, dysarthrie, tremor, verwardheid,
insulten, coma, respiratoire insufficiënte, decompensatio cordis.
Laboratoriumonderzoek
• Bloed: fosfaat, Ca, Mg, Na, K, Cl, albumine, glucose, ureum, creatinine, CK
(bij ernstige hypofosfatemie kan rabdomyolyse optreden), Hb, evt. hemolyseparameters,
bloedgasanalyse. Op indicatie vitamine­D, PTH.
• Urine (24­uurs, evt. portie): fosfaat, creatinine.
Aanvullend onderzoek
ECG (cave: ventriculaire tachycardie).
Beleid/behandeling
• Levensbedreigende hypofosfatemie: fosfaatinfusie (bv. natriumkaliumfosfaat
of natriumdiwaterstoffosfaat) 4,5 mmol/uur gedurende 3 uur, gevolgd
door 2­3,5 mmol/uur (max. 90 mmol/dag). In extreme gevallen kan 15 mmol
in 100 cc NaCl 0,9% in 2 uur tijd worden gegeven. Cave: 31 mg elementair
fosfaat = 1 mmol. Een ampul Addiphos (oplossen in 500 ml NaCl 0,9% of
glucose 5%), bevat 40 mmol fosfaat, 30 mmol KCl en 30 mmol NaCl.
• Bij minder ernstige fosfaatdepletie 15­30 mmol/dag i.v. of p.o. in de vorm van
natrium­ of kaliumfosfaatdrank of ­tabletten.
• I.g.v. parenterale voeding fosfaat in voeding verhogen, bv. van 7,5 naar
22,5 mmol.
• Cave: voorzichtigheid bij een gestoorde nierfunctie en wees bedacht op het
ontstaan van hypocalciëmie. Controleer Ca, fosfaat, Mg en K iedere 6 uur
bij i.v.­toediening. Bij hyperkaliëmie kiezen voor een natrium­ i.p.v. kaliumpreparaat.
Referenties
• Brugg NC. Hypophosphatemia. Pathophysiology, effects and management on the
intensive care unit. Anaesthesia. 1998;53:895.
• Miller DW. Hypophosphatemia in the emergency department therapeutics. Am J Emerg
Med. 2000;18(4):457­61.
• Weisinger JR, et al. Magnesium and phosphorus. Lancet. 1998;352(9125):391­6.
16.9 Hyperfosfatemie
Algemeen
Bij hyperfosfatemie ontstaan verschijnselen indien dientengevolge hiervan een
hypocalciëmie ontstaat.
Oorzaken
• Verhoogd vrijkomen van endogeen fosfaat: rabdomyolyse, tumorlysissyndroom,
hemolyse, darminfarcering.
• Exogeen fosfaat: i.v.­suppletie/orale supplementen, fosfaatbevattende klysma’s,
vitamine­D­intoxicatie.
• Verminderde renale excretie: nierinsufficiëntie, hypoparathyreoïdie, vitamine­D­intoxicatie.
• Cave: in­vitrohemolyse, amfotericine­B, extreme hypertriglyceridemie en
multipel myeloom kunnen aanleiding geven tot een pseudohyperfosfatemie.
Anamnese/lichamelijk onderzoek
Zie § 16.6. Bij langdurige hyperfosfatemie kunnen calcificaties in gewrichten en
weke delen ontstaan.
Laboratoriumonderzoek
• Bloed: fosfaat, Ca, Mg, Na, K, Cl, albumine, glucose, ureum, creatinine, Hb,
evt. hemolyseparameters, LDH, ASAT, ALAT, GGT, AF, urinezuur, bloedgasanalyse.
Op indicatie: vitamine­D, PTH, totaaleiwit (bij verdenking pseudohyperfosfatemie),
triglyceriden, bilirubine.
• Urine (24­uurs, evt. portie): fosfaat, creatinine.
Aanvullend onderzoek
I.g.v. hypocalciëmie: ECG (zie § 16.6).
Beleid/behandeling
• Behandel onderliggende oorzaak.
• Vermindering fosfaatopname middels dieet en fosfaatbinders.
• Overweeg dialyse indien ernstige hyperfosfatemie (en hypocalciëmie) bij
nierinsufficiëntie.
180 ACuTe Boekje INTerNe GeNeeSkuNDe ACuTe WATer- eN eLekTroLySToorNISSeN
181