Concept Multidisciplinaire richtlijn Stoornissen in ... - GGZ-richtlijnen

5
10
15
20
25
depressie met antidepressiva slechts een geringe impact heeft op alcohol of ander middelenmisbruik.
(Van de 14 studies uit deze meta-analyse betroffen 5 studies behandeling met
TCA’s, 7 behandeling met SSRI’s, en 2 met SNRI’s. Daarnaast betrof het in 8 van de 14 studies
alcoholmisbruik en in de overige studies drugsmisbruik). Deze conclusie is in lijn met de
bevindingen uit de meta-analyse van Torrens et al. (2004). Opmerkelijk in deze metaanalyse
zijn de aanwijzingen dat bij depressieve patiënten met een alcoholverslaving andere
antidepressiva dan SSRI’s betere resultaten geven. Resultaten uit deze studie toonden geen
significant effect van SSRI’s aan, maar wel van andere antidepressiva. De gepoolde data
van de 4 studies met SSRI’s uit deze meta-analyse tonen een OR van 0,93 (95% betrouwbaarheidsinterval,
0,45-1,91) en de 3 studies met andere antidepressiva (imipramine,
desipramine en nefazodone) tonen een OR van 1,99 (95% betrouwbaarheidsinterval 0,78-
5,08) voor het verminderen van alcoholgebruik.
Uit een studie van Brown et al. uit 1997 blijkt cognitieve gedragstherapie meer effect te hebben
dan relaxatie control trainingen wat betreft afname van depressieve symptomen en alcoholgebruik.
Volgens Hesse (2004) is er geen bewijs dat behandeling met antidepressiva effectiever is
met een aanvullende psychosociale behandeling en vice versa in het verminderen van middelengebruik.
In zijn meta-analyse komen echter slechts twee studies voor die gaan over de
combinatie antidepressiva en cognitieve gedragstherapie bij alcoholpatiënten.
Penick e.a. [1996] beschrijven een positief effect op drinkgedrag bij mannelijke alcoholisten
met een Antisociale persoonlijkheidsstoornis bij wie tevens een stemmingsstoornis aanwezig
was. Patiënten zonder stemmingsstoornis vertoonden geen positieve reacties m.b.t. hun
drinkgedrag op behandeling met antidepressiva.
Er is onvoldoende bewijs dat antidepressiva drinkgedrag verminderen in niet-depressieve
patiënten (SIGN, 2003; Torrens et al., 2004)
Conclusies
Niveau 1
Antidepressiva zijn effectief in het verminderen van depressieve symptomen bij
ernstig depressieve patiënten met een stoornis in het gebruik van alcohol.
A1 Nunes & Levin, 2004; Torrens et al., 2004
Niveau 1
Het is niet aangetoond dat de behandeling met antidepressiva bij depressieve
patiënten met een stoornis in het gebruik van alcohol een positief effect heeft
op het verminderen van alcoholgebruik.
A1 Torrens et al., 2004
30
35
Overige overwegingen
Hoewel TCA’s effectiever blijken dan SSRI’s in het verminderen van depressieve symptomen
(bij depressieve patiënten met een stoornis in het gebruik van alcohol) worden ze niet aanbevolen
vanwege de mogelijke interacties met alcohol, zoals cardiotoxicologie en dood door
een overdosis. In vergelijking met TCA’s zijn SSRI’s (veel) veiliger, dit rechtvaardigt het gebruik
van SSRI’s ook al zijn ze minder effectief dan TCA’s.
Concept multidiscipliniare richtlijn stoornissen in het gebruik van alcohol, 2007 109