Concept Multidisciplinaire richtlijn Stoornissen in ... - GGZ-richtlijnen

Conclusie
Niveau 1
Cognitieve gedragstherapie heeft meer effect dan standaardbehandeling,
meestal algemene counseling aangevuld met praktische hulp. Dit geldt
zowel op korte als op de langere termijn en zowel bij alcoholmisbruik als
bij afhankelijkheid en zowel bij behandeling gericht op abstinentie als
gericht op minder drinken.
A1 Berglund et al, 2003
6.3.1 Sociale vaardigheidstraining
5
10
15
20
Gebrekkige sociale vaardigheden spelen een rol bij het ontstaan en voortbestaan van alcoholafhankelijkheid
(Miller et al., 1995). Het aanleren van sociale vaardigheden beoogt tekorten
in het omgaan met anderen aan te vullen, om zo te helpen prettiger te functioneren zonder
alcohol en te leren beter om te gaan met hoge risicosituaties voor gebruik.
Als basisvaardigheden worden gezien:
−
−
−
−
−
communicatievaardigheden als leren luisteren en iets bepraten;
positieve en negatieve kritiek geven;
leren (alcohol) weigeren;
contact leggen / sociaal netwerk opbouwen en onderhouden;
assertiviteitstrainingen.
Daarnaast worden probleemoplossende vaardigheden, stressmanagement en ontspanningstraining
tot sociale vaardigheden gerekend. Sociale vaardigheidstrainingen worden bijna altijd
gegeven in combinatie met andere cognitief gedragstherapeutische interventies en met
medicatie om craving tegen te gaan, zoals acamprosaat of naltrexone. Sociale vaardigheidstraining
wordt beschouwd als een multidimensionele (‘broad-spectrum’) aanpak die niet alleen
is gericht op vaardigheden die rechtreeks samenhangen met het gebruik (alcohol weigertraining,
sociale druk om te drinken weerstaan), maar op alle sociale vaardigheden.
25
30
35
Overzicht van de evidentie
Zonder te preciseren wat de grootte van het effect is, en over welke groepen men rapporteert
scoren verschillende meta-analyses sociale vaardigheidstraining relatief ten opzichte van
andere behandelvormen hoog in termen van effectiviteit als onderdeel van “breed spectrum”
behandelingen (Miller et al., 2002) en van kosteneffectiviteit (Holder, 1991); Finney & Monahan,
(1996) vonden in hun veelomvattende meta-analyse van resultaten bij alcoholbehandelingen
veel effectiviteit voor sociale vaardigheidstrainingen. Dit effect werd vooral gevonden
voor de inter-persoonlijke sociale vaardigheden en veel minder voor vaardigheden als
ontspannen en problemen oplossen Miller en Wilbourne (2002) verstaan in hun overzicht
onder sociale vaardigheidstraining diverse vaardigheidstrainingen, variërend van gedragsmatige
zelfcontroletrainingen tot stressmanagement en ontspanningstraining. Cognitief georiënteerde
vaardigheidstrainingen werden hierin niet meegenomen. De onderzoekers vonden
zoveel evidentie voor de effectiviteit van sociale vaardigheidstrainingen dat het de op de vijfde
plaats, (na korte interventies, motiverende gespreksvoering en medicaties GABA- en opiaat
antagonist) eindigde van alle interventies wanneer naar alle populaties werd gekeken, en
Concept multidiscipliniare richtlijn stoornissen in het gebruik van alcohol, 2007 87