Concept Multidisciplinaire richtlijn Stoornissen in ... - GGZ-richtlijnen

GLOSSARIUM
5
10
15
20
25
30
35
40
45
De in het glossarium vermelde trefwoorden zijn tot stand gekomen met hulp van dr. J.J.E. van Ever-
dingen, hoofdredacteur van Pinkhof Medisch Woordenboek. Op deze omschrijvingen rust copyright.
alcoholafhankelijkheid
syn.alcoholverslaving
combinatie van lichamelijke afhankelijkheid (tolerantie, onthoudingsverschijnselen of drinken
om te verlichten / vermijden), psychische afhankelijkheid (hunkering, drang, ‘craving’), controleverlies
(vaak in grote hoeveelheden of langere tijd gebruiken, steeds meer van het middel
nodig hebben voor het gewenste effect (gewenning); langdurige wens / niet succesvolle
pogingen om te minderen / stoppen; middel gebruiken tegen onthoudingsverschijnselen) en
lichamelijke en/of sociale gevolgen van het gebruik (veel tijd besteden om aan het middel te
komen of om er van te herstellen, opgeven van belangrijke bezigheden thuis, op school, op
het werk, of de vrije tijd en doorgaan met het gebruik ondanks het besef dat dit veel problemen
oplevert. Van al deze kenmerken wordt psychische afhankelijkheid tegenwoordig gezien
als het centrale kenmerk, terwijl controleverlies en lichamelijke en/of sociale beperkingen
veeleer worden gezien als gevolgen.
alcoholmisbruik
schadelijk alcoholgebruik waarbij met regelmaat zo veel wordt gedronken, dat de gebruiker
ondanks evidente nadelige lichamelijke, geestelijke of sociale gevolgen (ontslag door auto-
rijden onder invloed, mishandeling van familieleden onder invloed, herhaalde problemen met
politie of justitie e.d.) doorgaat met drankgebruik; wordt in verband gebracht met een signifi-
cant toegenomen risico op opgelukken, geweld en suïcide; er is geen controleverlies, cra-
ving of van lichamelijke afhankelijkheid, maar wordt wel als een lichte vorm of in sommige
gevallen als een voorstadium van alcoholafhankelijkheid beschouwd
zie ook alcoholisme, alcoholintoxicatie, dipsomanie
alcoholsyndroom
combinatie van lichamelijke en geestelijke verschijnselen o.b.v. overmatig alcoholgebruik,
zoals controleverlies na enkele consumpties en hunkering naar alcohol. Er wordt wel onder-
scheid gemaakt tussen zwaar drinken, probleemdrinken, onverantwoord drinken en afhanke-
lijkheid of misbruik van alcohol. De omvang van de alcoholproblematiek hangt af van de ge-
hanteerde definitie; in 2003 was 11% van de bevolking van >12 jaar een zware drinker; 4 x
zoveel mannen als vrouwen; vooral bij jongeren van 18-24 jaar; ca. 5% van de mensen met
alcoholafhankelijkheid ervaart ooit verschijnselen van alcoholonthouding. De verwerking van
alcohol verschilt per persoon en wordt mede bepaald door erfelijke aanleg; als veiligheids-
marge hanteert men voor vrouwen twee E. per dag, bij mannen drie. Bij overmatig alcohol-
gebruik kunnen allerlei leverafwijkingen ontstaan, zoals acute alcoholische hepatitis, steato-
sis hepatis (leververvetting); langdurig excessief alcoholgebruik leidt tot fibrosering en uit-
eindelijk tot cirrose. Voor het aantonen van overmatig alcoholgebruik bestaan verschillende
onderzoeksmethoden; allereerst bepaling van de hoeveelheid alcohol in het bloed, gewoon-
lijk d.m.v. een blaastest (wettelijke limiet voor deelname aan het verkeer is 220 ug/l = 0,50
promille); leverfunctie-onderzoek (o.a. bilirubine, leverenzymen en eiwitten, evt. aanvullend
228 Concept multidiscipliniare richtlijn stoornissen in het gebruik van alcohol, 2007