Concept Multidisciplinaire richtlijn Stoornissen in ... - GGZ-richtlijnen

5
10
15
20
25
30
35
40
45
reden was voor de gedwongen opneming af te wenden en in het geval zich tijdens de gedwongen
opneming binnen de instelling gevaar voordoet.
Dit levert in het geval van alcoholpatiënten het probleem op dat het gevaar na opname [en
dus afgesneden van alcohol] de meeste vormen van acuut gevaar al snel geweken zijn.
Vaak wordt dus een IBS niet eens bekrachtigd.
Bespreking literatuur
Alcoholverslaving als zodanig is weliswaar geen stoornis van de geestvermogens in de zin
van de BOPZ, maar bijkomende omstandigheden of gevolgen kunnen er toch toe leiden dat
een BOPZ-maatregel opgelegd wordt. Ernstige gedrags- en cognitieve stoornissen
als gevolg van langdurig alcoholmisbruik worden in de jurisprudentie genoemd maar ook een
ernstige belemmering van het denken, willen en doelgericht handelen tengevolge van ernstig
alcoholmisbruik en de toestand waarin het willen en doelgericht handelen met name ook
buiten het terrein van de verslaving worden aangetast. Uit deze toestand zullen meer omvattende
gedragsstoornissen voortvloeien die niet beperkt blijven tot de periode waarin het middel
werkzaam is. Er bestaat een arrest van de Hoge Raad [arrest nr R05/076 d.d. 23 september
2005, gepubliceerd in BJ Bopz Jurisprudentie nr. 4 d.d. 26 november 2005]. Hierin
wordt bevestigd dat bepaalde gevolgen van een alcoholverslaving wel kunnen leiden tot een
geestelijke stoornis in de zin van de BOPZ en dus kunnen leiden tot een BOPZ maatregel.
Van deze ingangen wordt in de praktijk echter nog weinig gebruik wordt gemaakt en daardoor
is geen onderzoek naar de zin van een BOPZ-maatrregel voorhanden.
In de praktijk zijn er verschillen tussen regio’s wat betreft het verkrijgen van BOPZ maatregelen;
een IBS wordt wel geregeld opgelegd, een daarop volgende RM is al lastiger en een RM
vanuit de ambulante situatie is problematisch. Of hier nog een plaats zou kunnen zijn voor de
nieuwe observatiemachtiging is nog helemaal onduidelijk.
De GGD Rotterdam heeft in 2004 de zg Rotterdams Richtlijn gepubliceerd met als doel de
mogelijkheden van de BOPZ voor de zorg voor ernstig verslaafden in kaart te brengen, vanuit
de gedachte dat die mogelijkheden groter zijn dan men over het algemeen denkt.
Er is een studie beschikbaar uit Zwitserland bij alcoholisten die gedwongen werden opgenomen
in een BOPZ-achtige constructie vanwege een direct levensbedreigende situatie. De
opname werd door intensieve nazorg en mogelijke heropnames gevolgd. Van de 15 patiënten
waren er na gemiddeld 500 dagen nog 14 in leven. Er was een controlegroep van qua
leeftijd en sekse vergelijkbare alcoholisten, maar deze controlegroep werd alleen beschreven,
en bleek, voorspelbaar, minder problematisch dan de onderzoeksgroep. De controlegroep
werd niet verder gevolgd.
Bij het opleggen van een voorwaardelijke rechtelijke machtiging is het niet gebruikelijk het
abstinent blijven van alcohol als voorwaarde te stellen om buiten de kliniek te mogen verblijven.
Die voorwaarde [inclusief het gebruik van disulfiram] wordt wel regelmatig gesteld aan
TBS-gestelden in resocialisatiefase.
Een nog ongepubliceerde studie van Lund Universiteit in Zweden vergelijkt twee strategieën
van aanpak van populaties verslaafden: één sterk gericht op verplichte behandeling en één
minder. In de strenge conditie ging het om 45 % alcoholisten, in de milde om 36 %. Er was
geen verschil in resultaat, aan de onderzoeksopzet mankeerde ook het een en ander.
Een uitzondering op de regel dat de BOPZ niet toegepast kan worden op verslavingsproblematiek
wordt gevormd door de z.g. rechtelijke machtiging op eigen verzoek. Deze kan voor
Concept multidiscipliniare richtlijn stoornissen in het gebruik van alcohol, 2007 119