Cultuurbeleid in Nederland - OCW - 2002

CULTUURBELEID IN NEDERLAND
van de staatssecretaris. Zo legt staatssecretaris Van der Ploeg, als econoom, de
nadruk op een vraaggericht cultuuraanbod, een meer ondernemende cultuur.
Want: ‘pas in de confrontatie met het publiek komt cultuur tot zijn recht’.
Hoewel er, uiteraard, nuances zijn te bespeuren, bestaat er een brede publieke
waardering voor veel van de culturele voorzieningen die in de loop van de tijd
met overheidssteun zijn opgebouwd, zoals musea, bibliotheken, monumentenzorg,
orkesten, dansgezelschappen, publieke omroep, en muziekscholen. Het
brengt met zich mee dat de subsidiëring van kunst en cultuur en de globale doeleinden
die men hierbij voorstaat, doorgaans niet ten principale worden betwist
door de hoofdstromingen binnen de Nederlandse politiek. Consequentie is dat de
bestemming van het grootste deel van het cultuurbudget vast is komen te liggen
– de politieke partijen zijn zich hiervan bewust. Het cultuurpolitieke debat gaat
zelden over legitimering, maar vooral over de omvang of de bestemming van subsidies.
Het verschil in politieke programma’s komt ook tot uiting in het belang
dat de politieke stromingen hechten aan cultuurdeelname en de argumenten die
ze daarvoor gebruiken.
Ook al zou de behoefte aan politisering van het subsidiebeleid sterker worden,
dan is de ‘vrije’ marge hiervoor binnen het budget beperkt. Bovendien is het
hoogst ongebruikelijk om geestverwanten of ideologisch verwante cultuuruitingen
door middel van subsidiegelden te bevoorrechten. Een politicus wordt niet
geacht met artistieke, morele of politieke appreciaties cultuuruitingen op kwaliteit
te beoordelen; die rol is voorbehouden aan onafhankelijke beoordelaars.
Ook de traditie van coalitievorming, die radicale politieke veranderingen in
beleidsprogramma’s in de weg staat, heeft een depolariserend effect op het cultuurbeleid.
Men zou de invloed van de politiek op het cultuurbeleid evenwel
overschatten, indien de continuïteit in het programma uitsluitend zou worden
toegeschreven aan de typisch Nederlandse politieke constellatie – waarin
christen-democraten zo lang het centrum van een coalitie hebben gevormd.
In dit boek wordt de beschrijving van het actuele cultuurbeleid voorafgegaan
door een korte karakterisering van de Nederlandse bestuurlijke inrichting en het
politieke stelsel in het eerste hoofdstuk.
Het Nederlandse cultuurbeleid is een bouwwerk dat in verschillende historische
fasen en uit verschillende ideologische bouwmaterialen werd opgetrokken.
Elke belangrijke politieke of geestelijke stroming heeft hieraan haar bijdrage
geleverd, net als aan het ontstaan van de verzorgingsstaat, en elke stroming
koestert haar eigen heilige huisjes binnen het opgebouwde bestel.
10