Cultuurbeleid in Nederland - OCW - 2002

CULTUURBELEID IN NEDERLAND
butieschaarste in de ether, van kabelmonopolies en van horizontale en verticale
integratie op de mediamarkt als geheel. Onder dit gesternte wordt het mediabeleid
voorzien van nieuwe doelstellingen als keuzevrijheid, toegankelijkheid en
betaalbaarheid voor burgers. Dit komt vooral tot uiting in de regulering van de
kabel, met het basispakket, programmaraden en prijstoezicht. Ook wordt de
eerlijke toegang van aanbieders tot de infrastructuur een majeur onderwerp van
het mediabeleid. Hier werkt OCenW nauw samen met het Ministerie van Economische
Zaken, verantwoordelijk voor het mededingingsbeleid en (vanaf medio 2002)
voor de technische communicatie-infrastructuur.
Inmiddels is de ‘informatiemaatschappij’, een metafoor die in de jaren tachtig al
werd gebruikt, volgroeid. Internet is nog geen op zichzelf staand thema binnen
het mediabeleid. Het is overigens moeilijk vatbaar voor mediapolitieke regulering.
Het mediabeleid geeft de publieke omroep wel de taak te experimenteren,
bijvoorbeeld met internettoepassingen en digitale televisie. Blijft over de vraag of
internetinitiatieven met een publiek karakter op bescheiden wijze gestimuleerd
zouden kunnen worden. Dit gebeurt nu via een bonte verzameling van subsidies
en kleine stimuleringsfondsen van verschillende ministeries en overheden en
gericht op uiteenlopende domeinen, zoals cultuur, journalistiek, overheidsinformatie,
onderwijs, wetenschap, gezondheid en welzijn. De stimulering van internetcontent
door de overheid wordt gerechtvaardigd vanuit doelen die we kennen uit
het mediabeleid: diversiteit, kwaliteit, onafhankelijkheid en toegankelijkheid van
het aanbod. In het digitale medialandschap spelen ook toegangsvraagstukken.
Dominante mediabedrijven met belangen in zowel netwerken als in content
kunnen toegangspoorten tot de digitale snelweg controleren en bepalen welk
aanbod beter of juist slechter zichtbaar en vindbaar zal zijn voor het publiek. Het
gaat dan niet alleen om fysieke toegang tot distributienetwerken, maar ook om
minder grijpbare selectiemechanismen via bijvoorbeeld zoekmachines, indexen
en elektronische programmagidsen, of via routing en capaciteitstoedeling.
1 januari 1988 trad de Mediawet in werking. Hierin zijn de hoofdlijnen neergelegd
voor omroep en pers. Een aantal van die hoofdlijnen is nader uitgewerkt in
het Mediabesluit. De Mediawet bevat de regels die gelden voor de verzorging en
verspreiding van radio- en televisieprogramma’s, de financiering van de publieke
omroep en de steunverlening aan persorganen. De wet richt zich allereerst op de
vrijheid van meningsuiting: de vrijheid van ontvangst van informatie en de verscheidenheid
van meningsuitingen door omroep en pers, mede in het belang van
het democratische functioneren van de Nederlandse samenleving. Daarnaast
wordt zorg gedragen voor de bescherming van de Nederlandse culturele verwor-
126