Cultuurbeleid in Nederland - OCW - 2002

CULTUURBELEID IN NEDERLAND
ment en cultuur volgens dezelfde uitgangspunten worden verzorgd als
informatieverschaffing en opiniëring. De doelstelling om verscheidenheid te
bewerkstelligen, resulteerde in protectie van de bestaande verscheidenheid. Hierdoor
was er lange tijd geen ruimte voor nieuwe initiatieven zoals een aparte
zender voor klassieke muziek of popmuziek.
Welzijnsoptiek
Eind van de jaren zestig vielen veel van de gesubsidieerde voorzieningen van de
verzorgingsstaat onder de noemer van het welzijnsbeleid. De gedachte hierachter
was dat de toegenomen materiële welvaart niet direct had geresulteerd in een
navenant immaterieel welzijn. Ook cultuur werd opgevat als een onderdeel van
welzijn. Deze denkwijze lag ten grondslag aan de splitsing van het Ministerie van
OK&W in 1965. Er ontstond een apart Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen
(O&W) en een nieuw Ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk
(CRM) met als eerste minister Mw. dr. Marga Klompé. Kunsten, oudheidkunde en
natuurbescherming, omroep en openbare bibliotheken werden als ‘buitenschoolse
cultuurzorg’ gescheiden van onderwijs en wetenschappen. In zekere zin
was het de praktische uitwerking van de theorie die minister Van der Leeuw al
kort na de oorlog had gemunt, namelijk om alle buitenschoolse vorming bij het
cultuurbeleid onder te brengen.
In de beginjaren van het Ministerie van CRM werd cultuurbeleid vooral gezien
als instrument voor maatschappijhervorming. Deze benaderingswijze werd
gevoed door een tijdgeest die vrije expressie propageerde en de spontane creativiteit
die in elk mens huist gefrustreerd achtte door tradities en aangeleerde vaardigheden.
Cultuur werd synoniem voor creativiteit, verandering van structuren
en het aftasten van grenzen. De gemeenschappelijke achtergrond van kunst en
cultuur met kennis, onderwijs, technologie en wetenschappelijke tradities
verdween uit beeld. Het Ministerie van CRM werd gepresenteerd als ‘proeftuin van
de samenleving’, als het departement dat oog had voor de kwaliteit van het
bestaan. Die kwaliteit werd in veel gevallen vereenzelvigd met alles wat ‘vernieuwend’
en ‘experimenteel’ heette – kwaliteit als tegenpool van wat goed in de
markt ligt.
In de jaren zeventig wordt het accent verlegd. Vooral die activiteiten en werkvormen
oogstten bijval waarvan men een bijdrage verwachtte aan het wegwerken
van achterstanden van bepaalde maatschappelijke groeperingen. ‘Maatschappelijke
relevantie’ werd het credo van het cultuurbeleid.
In de praktijk bleef het veelal bij leuzen. Een terugblik leert dat geen enkele
subsidiebestemming werd herzien vanwege een vermeend gebrek aan maatschap-
62