Cultuurbeleid in Nederland - OCW - 2002

CULTUURBELEID IN NEDERLAND
of het behoud van cultureel erfgoed. De groep dienstverleners om hen heen,
zoals recensenten, ambtenaren, adviseurs, leraren aan culturele studierichtingen,
onderzoekers en voorlichters is zelfs sneller gegroeid dan het aantal schrijvers en
vakbeoefenaren. Het ligt voor de hand dat deze groep professionals op het gebied
van media en cultuur in zijn vrije tijd een meer dan gemiddelde behoefte aan de
producten van de culturele sector koestert.
Naast de culturele beroepsbeoefenaren zijn er ook nog ongeveer twee miljoen
amateurs die op een serieuze manier via cursussen en verenigingen kunst beoefenen.
53 Ook deze mensen zijn maar al te zeer bereid om tijd en geld te besteden
aan het culturele aanbod, in ieder geval op het terrein waar ze zelf actief zijn.
Maar ook al is de vraag naar intellectuele en artistieke prestaties groter dan
voorheen, die vraag kan de groei in het aanbod bij lange na niet bijbenen. De
aangeboden hoeveelheid boeken, CD’s, video’s, DVD’s, tijdschriften, theater- en
muziekuitvoeringen, festivals, tentoonstellingen en televisiekanalen is sterker
toegenomen dan de afname ervan. Dankzij het internet heeft dit aanbod een
mondiaal karakter gekregen. Iedereen kan over de hele wereld CD’s, video’s en
boeken bestellen, muziek downloaden of virtueel musea bezoeken in vrijwel alle
uithoeken van de wereld.
Het zijn de bewerkers van de markt die hier het voortouw hebben genomen, onder
invloed van twee factoren. De innovaties in de productietechniek zorgen voor
almaar dalende vermenigvuldigingskosten voor alles wat in een oplage uitgebracht
wordt. En de brede toegang naar het publiek die de media en ICT verschaffen,
belooft steeds grotere winsten aan degene die een succesproduct op de markt weet
te brengen – zoals bij de jackpot gaat de winnaar er met de volle buit vandoor.
Toch is het een hachelijke onderneming om in dit verband van overaanbod te
spreken. Uit een oogpunt van economische dynamiek vormt overaanbod geen
blijvend probleem. Wanneer de markt goed functioneert, keert de wal vroeger of
later het schip. Een achterblijvende afzet leidt tenslotte tot vermindering van het
aanbod.
Vanuit een andere dan deze economische invalshoek is het goed mogelijk om bij
het beschouwen van de cultuurmarkt bezorgd te raken over het overvloedige
aanbod. De schappen met boeken en CD’s zijn net zo overladen als die met thee
en sauzen. Overdaad is het wezenskenmerk van de markten in West-Europa.
Overal woedt een hard gevecht, niet alleen om de consumenteneuro, maar ook
om schaarse schapruimte en om de beperkte publieke aandacht. In dat gevecht
bevindt alles zich in een nadelige positie dat niet op onmiddellijk effect uit is,
53
De sociale staat van Nederland 2001, Rijswijk, SCP, 2001, pp. 133-135.
232