Cultuurbeleid in Nederland - OCW - 2002

CULTUURBELEID IN NEDERLAND
zouden vervullen. De Federatie van Beroepsverenigingen van Kunstenaars was
aanvankelijk genegen om verschillende corporatieve principes van cultuurordening
van de bezetter over te nemen. De Federatie zou als enige erkende beroepsorganisatie
van kunstenaars verordenende en budgettaire bevoegdheden moeten
krijgen. Andere stromingen binnen de kunstwereld wilden deze publiekrechtelijke
taak reserveren voor een op te richten Raad voor de Kunst. Direct na de bevrijding
‘koesterden de Nederlandse kunstenaars de hoop op een zekere mate van zelfbestuur,
waarbij de Raad voor de Kunst zich zou ontwikkelen tot ‘kunstenaarsparlement’.
De overheid zag de raad echter vooral als een orgaan dat haar zou adviseren
over die onderdelen van het cultuurbeleid waarvan zij verre wenste te blijven:
de artistieke beoordeling. Op 28 mei 1947 werd de Raad voor de Kunst ingesteld;
met uitsluitend adviserende bevoegdheden.
Departementale indeling
Verschillende regelingen die de bezetter als subsidiënt en bestierder van de
arbeidsverhoudingen had ingevoerd, bleven na de bevrijding bestaan. Het Ministerie
van OK&W werd opnieuw ingesteld; nieuwe aandachtsgebieden, zoals pers,
radio en speelfilm, verhuisden mee. Hetzelfde gold voor nieuwe subsidieobjecten
als natuur- en landschapsbescherming, toneel, dans, documentaire films en voorlichtingsfilms.
In de administratieve verkaveling binnen het Ministerie van OK&W werd een
wijziging aangebracht waardoor een verwijdering ontstond tussen cultuur- en
wetenschapsbeleid. Direct na de bevrijding werd de verantwoordelijkheid die de
oorspronkelijke afdeling Kunsten en Wetenschappen had voor een aantal wetenschappelijke
instellingen, zoals de Koninklijke Academie van Wetenschappen in
Amsterdam en het Woordenboek der Nederlandsche Taal overgeheveld naar de nieuwe
afdeling Hoger Onderwijs en Wetenschappen. De scheiding tussen algemeen
wetenschappelijke instellingen en specifiek oudheidkundige instellingen, zoals
musea en archieven, zou in 1965 compleet worden toen ook de zorg voor de
Koninklijke Bibliotheek in Den Haag en het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie
in Amsterdam van Kunsten naar Wetenschappen werden overgeheveld.
Een ander opvallend element bij de reorganisaties in het eerste bevrijdingsjaar
was dat de kunstsectoren en de radio gedurende een korte periode onder één
directoraat kwamen, een situatie die pas in 1985 nieuw leven werd ingeblazen.
De afzonderlijke afdelingen voor beeldende kunst, voor film en voor muziek,
toneel en letterkunde die direct na de bevrijding waren ingesteld, werden al in
1947 opgeheven en vervangen door één afdeling voor alle gesubsidieerde takken
55