Cultuurbeleid in Nederland - OCW - 2002

CULTUURBELEID IN NEDERLAND
tie gebruikers die zich aandient, vindt een uitzuivering van functies plaats.
Relatiedrama en kamertoneel komen in de vorm van soaps en series uitstekend
tot hun recht op het televisiescherm; in de bioscoop verschuift het aanbod naar
actie- en spektakelfilms; tegelijkertijd ontwikkelt het filmhuiscircuit een aanbod
uit het repertoire van artistieke en serieuze films die in de televisieprogrammering
worden verwaarloosd, of naar een nachtelijk uitzendtijdstip verbannen. Nu
de mogelijkheden van electronische informatievoorziening, met name het
internet, enorm zijn toegenomen, wordt de meterslange encyclopedie in
boekvorm vrijwel niet meer verkocht. Los van hun effecten op het bioscoopaanbod
voorzien soaps in een behoefte waarin vanouds door ambachtelijk vervaardigde
romantische lectuur werd voorzien. Dit genre heeft terrein verloren aan
literaire romans en verhalen. Veel vroegere ‘alles-lezers’ zijn frequente kijkers
geworden. De gemiddelde lezer van nu is lezeres, deskundig en hoog opgeleid,
geboren vóór of rond 1950, en koopt en leest zeer geregeld literatuur. 70
De tijd die aan televisie en video wordt besteed, is sinds 1985 slechts zeer licht
gegroeid, en sinds 1995 constant gebleven. Dit is volstrekt niet in overeenstemming
met de toename van het programma-aanbod via de kabel en met de penetratie
van de videorecorder. De totale hoeveelheid thuis aan alle media tezamen
bestede tijd neemt niet toe en binnen die tijd neemt slechts het internet geleidelijk
en met kleine stapjes functies van de gedrukte media over. 71 Dat geldt met
name voor jongeren. Van een galopperend proces is geen sprake. Tegelijk is de tijd
die besteed wordt aan activiteiten buitenshuis slechts licht gedaald.
Het heeft enige tijd gekost voordat de werking van dit soort mechanismen duidelijk
werd. Lang bestond er eenzijdig aandacht voor het terreinverlies van de vertrouwde
cultuurvormen. Het heette dat de mensen te lui waren geworden om te
lezen, geen zin meer hadden om zich te verdiepen in serieuze onderwerpen en
zich het liefst lieten meeslepen door eenvoudige genoegens. Dat het totale cultuuraanbod
op alle hoofdonderdelen altijd al gekenmerkt is geweest door een
behoorlijke dosis trivialiteiten en dat elke periode opnieuw eigen broodnodige
trivialia voortbrengt, werd daarbij gemakshalve over het hoofd gezien. Centsprenten,
stuiversromans en slagersdeuntjes raken nu eenmaal versleten en vergeten,
Mozart, Shakespeare en Mondriaan niet.
Thans is er niet alleen acceptatie van, maar ook waardering voor electronische
vormen van cultuurverspreiding: ze zijn relatief goedkoop en eenvoudig verkrijgbaar.
Electronische media blijken niet uitgegroeid te zijn tot de grootste belagers
70
K. Breedveld en A. van den Broek (red.), 2001, p. 87.
71
Beleidsbrief eCultuur, Zoetermeer, Ministerie van OCenW, 2002.
254